Ana Səhifə » Bloq » Doğuşdan Sonra Depressiya: Anaların Sıx Qarşılaşdığı Problemlər

Doğuşdan sonrakı depressiya zamanı nə etməli - Drxanim.az

Doğuşdan Sonra Depressiya: Anaların Sıx Qarşılaşdığı Problemlər

Doğuşdan sonrakı depressiya nədir və qadınlar bu halla qarşılaşdıları zaman nə etməlidirlər?

Bu hal hər 1000 qadının 1%-də rast gəlinir. Əksər hallar doğuşdan sonrakı 3 həftə ərzində başlayır və onların 70%-dən çoxunun bipolyar pozğunluq və ya psixotik xüsusiyyətləri olan ağır depressiya olduğu bildirilir. Gəlin, ilk olaraq bu proses haqda qısa məlumat alaq: bu prosesin elmi adı postpartumdur. Yəni, “doğuşdan sonra” mənasını verir. Doğuşdan sonrakı depressiyaya laqeyd yanaşılarsa, ana ilə yanaşı körpənin də sağlamlığında ciddi fəsadlar yarana bilər.

Postpartumda əlamətlər nələrdir?

Anada meydana gələ biləcək ilk vəziyyətlər:

  •     Gecə yata bilməmək və yaxud bütün günü yatmaq istəmək;
  •     Gündəlik planların dəyişməsi və fiziki görünüşün pisləşməsi;
  •     Çəki artımı və ya ani çəki itkisi;
  •     İştahsızlıq və ya həddindən artıq yemək;
  •     İçə dönüklük, heç kimlə danışmaq istəməmək;
  •     Əvvəllər etdiyi fəaliyyətlərdən həzz almamaq kimi hallar da olur və bu səbəblərdən qadınlar evinə qapanır, insanlardan uzaqlaşır.
Doğuşdan sonrakı depressiya dövründə görülən digər simptomlar - Drxanim.az

Doğuşdan sonrakı depressiya dövründə görülən digər simptomlar

Bu əlamətlər ümumi depressiya əlamətlərindən fərqlənmir. Ən azı iki həftə qadında maraq və istək itkisi ilə müşayiət olunan iştah dəyişiklikləri, yuxu dəyişiklikləri, diqqəti cəmləməkdə çətinlik, yorğunluq, halsızlıq, dəyərsizlik hissi, özünü günahlandırma, intihar düşüncələri olur. Ananın özünə və ya körpəsinə baxa bilməyəcəyini düşünməsi özünü günahlandırma ilə bağlıdır, lakin bu hal günahkarlıq hissi olmadan da yaşana bilər. Bundan əlavə, qadın körpədən uzaqlaşma və körpənin ona aid olmadığı hissini də yaşaya bilər. Xüsusilə səhər saatlarında zehni və fiziki enerji itkisini hiss etmək qadının ailəsinə, işinə və ictimai həyatına mənfi təsir edir və həyat keyfiyyətini aşağı salır. Daim ağlaya-ağlaya gəzmə, əhvalda dalğalanmalar və həyatdan həzz ala bilməmək kimi əlamətlər də sıx müşahidə oluna bilər. Günahkarlıq və ya qeyri-adekvatlıq hissi təkcə qadının analığı ilə bağlı keçirtdiyi günah hissi deyil. Bu emosional vəziyyətin təməlində qadının özünü yetərsiz hiss etməsi dayanır.

Bu dövrdə qadın fərd olaraq təkcə övladına deyil, özünə də laqeyd yanaşır. Diqqəti bir mövzuya yönəltməkdə çətinlik çəkməklə yanaşı, qəzet oxumaq, televizora baxmaq, alış-veriş etmək kimi gündəlik fəaliyyətlərdə də diqqəti cəmləməkdə çətinlik çəkmək və bu işləri yerinə yetirə bilməmək olur. Ən kiçik hadisələr belə onu çox əsəbiləşdirir, hər vəziyyətdə və hadisədə hirslənir və o, yaşadığı hadisələrə görə daima başqalarını günahlandırmağa meyllənir. Xüsusilə atanın körpəyə baxmaması və körpəyə qulluğa kömək etməməsi də doğuşdan sonrakı depressiyada əsas müzakirə mövzusuna çevrilir. Körpəyə və ya özünə zərər verməklə bağlı düşüncələri təkrarlanır. Bu təkrarlanan fikirlərdən də günahkarlıq hissi yaranır və bu təqsir hissi düşüncələri və zərər vermək qorxularını daha da gücləndirir. İnsan şəxsi qayğıya laqeyd yanaşmağa başlayır və özünə baxa bilmir. Təmizliyə, geyimə, qayğıya məhəl qoymur. Cinsi istək azalır və orqazm ola bilmir. Tərəfdaşın cinsi tələblərini işgəncə kimi hiss etməyə başlayır. Əgər həyat yoldaşı anlayışlı olmazsa, xəstəlik üçün bəhanələr uyduraraq qadını özündən uzaqlaşdıracaq. Durğunluq, istəksizlik, həyatdan zövq almamaq, enerji itkisi, yuxu pozğunluğu kimi depressiyanın məlum əlamətləri bu dövrün hər kəsə məlum olan əsas əlamətləridir. Ancaq xüsusilə doğuş sonrası depressiya, çaşqınlıq, idarə oluna bilməyən ağlama, narahatlıq və ya əsəbilik, körpəyə qarşı laqeydlik, körpəyə və ya başqa bir insana zərər verə biləcəyinə dair obsesif (vəsvəsə) düşüncələr daha qabarıq şəkildə görülə bilər. Doğuşdan sonrakı depressiyanının ağırlığını ölçmək üçün ən çox istifadə edilən ölçü vahidlərindən biri Edinburq Postnatal (doğum sonrası) Depressiya şkalasıdır

Dğuşdan sonrakı depressiya dövründə ən çox müşahidə olunan əlamətlər aşağıdakılardır - Drxanim.az

Doğuşdan sonrakı depressiya dövründə ən çox müşahidə olunan əlamətlər aşağıdakılardır:

Orqanizmindəki dəyişikliklər

Ümumiyyətlə, bir qadının həyatında keçdiyi ən çətin dövrlərdən biri hamiləlik və doğuşdan sonrakı dövrdür. Bu dövrdə orqanizmdə – hormonlarda və bütün toxuma və bədəndə qəfl dəyişikliklər olur və hamiləlikdən əvvəlki dövrlə müqayisədə bədən daha az məhsuldar olur.

Ailə dəstəyinin yetərsizliyi və özünəinamsızlıq

Hamilə qadının özünə qarşı gözləntiləri artır. Bu vəziyyətdə qeyri-iradi olaraq ətrafındakı insanların, xüsusilə ailəsinin qayğı və dəstəyinə ehtiyac duyur. Bu gözlənti qarşılanmazsa, yaranmış vəziyyət depressiv halın artmasına təkan vermiş olar.

Qadının psixoloji narahatlıqları

Yuxarıda sadalanan bu hallar ananın dözümünü azaldan mühüm amillərdir. Əslində doğuşdan sonrakı (postpartum) depressiya deyilən xüsusi bir depressiya növü yoxdur. Bu, depressiyaya meyilli qadınlarda doğumdan sonrakı dövrdə yaşanan çətinliklər nəticəsində yaranan vəziyyətdir.

Qadın doğuşdan sonrakı depressiyanı nə zaman yaşaya bilər? - Drxanim.az

Qadın doğuşdan sonrakı depressiyanı nə zaman yaşaya bilər?

Bu proses doğuşdan sonrakı bir il ərzində yaşana bilər. Doğumdan sonra qadınların 85%-ində psixi dalğalanmalar müşahidə oluna bilər. Doğum olduqdan sonrakı kədər gözləniləndir və  anormal olmayan psixi sıxıntıdır. Bu narahatlığın müalicə edilməsinə gərək yoxdur, çünki normal olaraq iki həftə ərzində aradan qalxır. Əlamətlər iki həftədən çox davam edərsə, (xüsusən də ilk üç ayda depressiya şəkli) doğum olduqdan sonrakı depressiya adlanır və bu depressiya mənzərəsi postpartumun ilk bir ili ərzində yaşana bilər.

Tibbi müdaxilə nə vaxt lazımdır?

Ananın zehni (depressiya onun rasional düşünməsinə mane olur) doğuşdan sonrakı depressiyanı düzgün təyin edə bilmir. Bu səbəbdən ana və ya ananın yaxınları, xüsusilə həyat yoldaşı, ananın psixi vəziyyətində bir həftədən çox dalğalanmalar olduqda dərhal psixiatra müraciət etməlidir. Sonrakı dövrdə ciddi depressiya əlamətləri müşahidə edildikdə (intihar və ya başqasını, xüsusən də körpəni öldürmək düşüncələri, düşüncə pozğunluqları, yemək və içməmək) vaxt itirmədən həkimə müraciət edilməlidir.

Doğuşdan sonrakı depressiyanın fəsadları - Drxanim.az

Doğuşdan sonrakı depressiyanın fəsadları:

Körpə ehtiyaclarının qarşılanmamasına səbəb ola bilər

Körpənin doğulduqdan sonra instinktiv olaraq ilk təmasda olduğu şəxs anadır. Doğuşdan sonrakı depressiya nəticəsində körpəyə toxunuşlar azala bilər. Eyni zamanda ananın körpəni əmizdirə bilməməsi səbəbindən də bu maraq və ehtiyacı qarşılamamasına səbəb olur. Müvafiq müşahidə və müalicə rejimi çərçivəsində ana südü ilə qidalanmaya davam etmək mümkündür. Unutmayın, bu müşahidə göstərişi həkim tərəfindən edilməlidir.

Doğuşdan sonrakı depressiyaya kim meyllidir?

Depressiv şikayətləri olan, tibbi xəstəliklərə görə həm fiziki, həm də ruhi gücü azalmış, ailəsindən kifayət qədər sosial dəstək ala bilməyən, iqtisadi çətinliklər səbəbiylə çətinlik çəkən anaların doğumdan sonra depressiya düşməsi mümkündür.

​Doğuşdan sonrakı depressiya zamanı nə etməli? - Drxanim.az

Doğuşdan sonrakı depressiya zamanı nə etməli?

Tibbi müdaxilə

Ana və körpə üçün təhlükə yaradan bu xəstəliyə tibb işçiləri həssas yanaşmalı, vaxtında müvafiq müdaxilə edilməlidir.

Anaya kömək

Doğum olduqdan sonra ananın yuxu rejimini saxlamağa kömək edən birinin olması tövsiyə olunur. Bu zaman ananın narahatlığı və kədəri adətən öz-özünə yox olur.

Ananın mütəmadi olaraq müşahidə altında saxlanılması

Doğumdan sonra olan depressiya əlamətlərinin şiddəti arta bilər, bu halda anaya əmizdirməni dayandırmaq tövsiyə olunur və antidepresan müalicəyə başlanılır.

Xəstənin tibbi vəziyyəti kontrol altında saxlanılır

Xəstə yaxından izlənilir, xəstənin həyat yoldaşı da prosesdə sıx iştirak edir və onun vəziyyəti ilə bağlı məlumat verilir.

Əlavə dəstək müəyyən edilməlidir

Dəstəkləyici terapiya tətbiq olunur.

Xəstəliyə doğru diaqnoz qoyulmalıdır

Xəstənin vəziyyətinin ağır olduğu bəzi hallarda psixiatrik xəstəxanaya yerləşdirmə nəzərdə tutula bilər.

Doğru müalicə üsulu tətbiq olunmalıdır

Doğuşdan sonrakı ağır depressiya həm də qadının gələcək həyatına təsir edəcək bipolyar pozğunluq-manik depressiv xəstəliyin ilk epizodu ola bilər.

Bu duruma tez-tez rast gəlinsə də, çox vaxt diaqnoz qoyulmur. Psixiatr psixi müayinədən sonra depressiyanın şiddətini və körpənin vəziyyətini birlikdə qiymətləndirməlidir. Həkimin bu qiymətləndirməsindən sonra ananın bu problemin öhdəsindən gələcək gücü olduğuna qərar verilərsə, tibbi dəstək olmadan tez-tez ananın yoxlanılması məqsədəuyğun olar. Müayinə nəticəsində ananın vəziyyətinin pisləşdiyi həkim tərəfindən müəyyən edilərsə, ana südü ilə qidalanma nəzərə alınmaqla müvafiq tibbi yardım göstərilməlidir. Çünki doğum olduqdan sonrakı depressiyaya düzgün diaqnoz qoyulmasına baxmayaraq qeyri-adekvat müalicə olunmaması halında bu vəziyyət ana xəstəliyinin irəliləməsi nəticəsində daha çox və daha yüksək dozada dərman istifadəsinə, bəlkə də xəstəxanaya yerləşdirilməsinə səbəb ola bilər.

Doğuşdan sonrakı depressiyayada ailə dəstəyi - Drxanim.az

Doğuşdan sonrakı depressiyada ailə dəstəyi

Doğuşdan sonrakı depressiya dövründə ananın psixi və fiziki çətinlikləri bir çox səbəblərdən gözardı edilə bilər. Bunun etik (ailədə ünsiyyət çətinliyi) və iqtisadi çətinliklər kimi bir çox səbəbi var. Sözügedən dövrdə anadakı ciddi psixi pozğunluqlar asanlıqla gözdən qaçır və ya görməzlikdən gəlinir. Ona görə də unutmaq olmaz ki, ananın psixi vəziyyətini izləmək ailənin bütün üzvlərinin üzərinə düşür. Bundan əlavə, həkimlə yaxşı ünsiyyət, tez-tez izləmə, körpənin inkişaf səviyyəsini yaxından izləmək və ana ilə körpə arasındakı ünsiyyət, həkimlərə sonrakı dövrdə yarana biləcək mümkün postpartum depressiya mənzərəsini tanımaqda əhəmiyyətli dərəcədə kömək olacaq.

Yarana biləcək digər narahatlıqlarla bağlı əlavə sualınız olarsa, peşəkar həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova ilə əlaqə saxlaya bilərsiniz:

055 574 70 74

Şərh yaz