Doğuşdan sonrakı dövr qadınların həyatında ən az hamiləlik qədər mühüm mərhələdir və bu mərhələ orqanizmdə bir sıra fizioloji dəyişikliklərin yaşandığı, ananın doğum prosesindən sonra yeni həyata hazırlandığı dövrdür. Doğumdan sonrakı dövrdə qadın orqanizmi hamiləlik və doğuşun təsirindən tədricən sağaldığından yenicə ana olmuş qadının özünə və körpəsinə qayğısı böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Doğuşdan sonra vaginal axıntı qadınların doğuşdan sonrakı dövrdə qarşılaşdıqları bir çox fiziki və psixoloji dəyişikliklər arasındadır. Bu axıntı normal fizioloji proses olsa da, bəzi hallarda anormal bir əlamət ola bilər. Buna görə də doğuşdan sonrakı vaginal axıntının düzgün başa düşülməsi və idarə edilməsi ananın sağlamlığı üçün vacibdir.
Doğuşdan sonra vaginal axıntının növləri
Doğuşdan sonra qadınların bədənləri sağalma prosesi keçdiyi üçün müxtəlif növ vaginal axıntıların olması normaldır. Bu vaginal axıntılar doğuşdan sonrakı bərpanın təbii hissəsidir və rəngi, tutarlılığı və müddəti qadından qadına fərqlənə bilər.
Qadınların doğuşdan rastlaşa biləcəyi bəzi ümumi vaginal axıntı növləri bunlardır:
Loxiya
Loxiya uterusun selikli qişasından qan, selik və toxumadan ibarət olan doğuşdan sonra baş verən axıntı növüdür. Axıntının loxiya növünün rəngi və tutarlılığı zamanla dəyişir:
Loxiya rubra. Doğuşdan sonrakı vaginal axıntının ilk bir neçə günündə loxiya adətən parlaq qırmızıdır və ağır menstruasiya dövrünə bənzər şəkildə olduqca ağır ola bilər.
Loxiya serosa. İlk həftədən sonrakı vaginal axıntı adətən çəhrayı və ya qəhvəyi rəngdə olur və bu axıntı daha incə bir tutarlılığa malikdir.
Loxiya alba. Bir neçə həftədən sonrakı vaginal axıntı daha açıq rəngə çevrilir, ağa və ya sarıya yaxınlaşır və daha sulu bir görünüşə sahib olur.
Hormonal dəyişikliklərə görə vaginal axıntı
Doğuşdan sonra hormon səviyyələrində dalğalanmalar ola bilər ki, bu da vaginal axıntının artmasına səbəb ola bilər. Bu axıntı çox vaxt şəffaf və ya ağımtıl rəngdə olur və adətən heç bir pis qoxu və ya narahatlıqla müşayiət olunmur.
Selikli axıntı
Hamiləlik dövründə uşaqlıq yolunu infeksiyalardan qorumaq üçün serviks selikli tıxacla bağlanır. Doğuşdan sonra selikli tıxac xaric oluna bilər, nəticəsində isə jele və ya selikli axıntı yaranır.
Doğuşdan sonra vaginal axıntıya hormonların təsiri
Hormonlar vaginal axıntıda əhəmiyyətli rol oynayır. Belə ki, vaginal axıntının tərkibinə və xüsusiyyətlərinə təsir edən bir sıra hormonal dəyişikliklər var. Bu prosesdə iştirak edən əsas hormonlara aşağıdakılar daxildir:
Estrogen. Hamiləlik dövründə estrogen səviyyələri əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlir, bu da vaginal bölgədə dəyişikliklərə, o cümlədən bölgəyə qan axınının artmasına və vaginal sekresiyaların qalınlaşmasına səbəb olur. Doğuşdan sonra isə estrogen səviyyəsi kəskin şəkildə azalır. Estrogendə bu qəfil azalma vaginal toxumaların daha incə və quru olmasına səbəb ola bilər ki, bu da vaginal yağlanmanın azalmasına və vaginal axıntıya səbəb olur.
Progesteron. Doğuşdan sonra estrogen kimi progesteron səviyyəsi də azalır. Progesteron hamiləlik dövründə qalınlaşmış uşaqlığın selikli qişasının saxlanmasında iştirak edir və azaldıqda uşaqlıq artıq toxumaları tökməyə başlayır və nəticədə loxiya (postpartum qanaxma) baş verir. Loxiyanın tərkibinə qan, selik və uşaqlığın selikli qişasından gələn toxuma daxildir.
Prolaktin. Prolaktin süd istehsalından məsul olan hormondur. Doğuşdan sonra prolaktin səviyyəsi ana südü ilə qidalanmağa başlamaq və dəstəkləmək üçün artır. Prolaktin də doğuşdan sonrakı vaginal axıntıya təsir göstərə bilər və bulama (döşlər tərəfindən istehsal olunan ilk süd) olması səbəbindən onu daha qalın və südlü edir.
Doğuşdan sonra vaginal axıntının səbəb olduğu problemlər
Loxiya olaraq da bilinən vaginal axıntı doğuşdan sonra sağalma prosesinin normal və vacib hissəsidir. Ancaq bəzi hallarda bu vaginal axıntı ağırlaşmalar yarada bilər.
Doğuşdan sonra baş verən vaginal axıntının səbəb ola biləcəyi bəzi problemlər aşağıdakılardır:
İnfeksiyalar
Doğuşdan sonra baş verən aginal axıntı bakteriyaların böyüməsi üçün əlverişli mühit yarada bilər. Bu bakteriyalar xüsusilə gigiyenik qaydalara əməl etmədikdə yaranır. Vaginal axıntının səbəb olduğu infeksiyalara doğuşdan sonrakı endometrit (uterusun daxili qişasının infeksiyası), yara infeksiyaları (qeysəriyyə əməliyyatı zamanı) və ya sidik yollarının infeksiyaları daxildir.
Uzun müddətli qanaxma
Bəzi hallarda doğuşdan sonrakı axıntı adi haldan daha uzun müddət davam edə və ya həddindən artıq ağırlaşa bilər və bu, doğuşdan sonrakı qanaxma adlanan vəziyyətə gətirib çıxaran amildir. Bu vəziyyət təcili tibbi yardım tələb edir və həddindən artıq qanaxma müalicə edilmədikdə həyati təhlükə yarada bilər.
Saxlanılan plasenta toxuması
Doğuşdan sonra plasentanın fraqmentləri uşaqlıq yolunda qalarsa, bu, uterusun normal daralmasına və sağalma prosesinə mane olaraq qanaxmanın uzanmasına və infeksiya riskinin artması ilə nəticələnə bilər.
Qan laxtalanmaları
Doğuşdan sonrakı dövrdə hərəkətliliyin azalması kimi faktorlara görə uşaqlıq yolunda və ya ayaqların damarlarında qan laxtalanmaları əmələ gələ bilər. Bu laxtalar bədənin digər hissələrinə keçərsə, ciddi fəsadlara səbəb olarsa, təhlükəli olacaq vəziyyətə səbəb ola bilir.
Uterusun ağırlaşmaları
Bəzi hallarda uşaqlıq doğuşdan sonra düzgün yığılmaya bilər, bu da uşaqlığın atoniyası kimi vəziyyətlərə gətirib çıxarır. Burada uşaqlıq normal ölçüsünə qayıda bilmir. Uşaqlığın doğuşdan sonra düzgün yığılmaması qanaxma və infeksiya riskinin artması ilə nəticələnə bilər.
Anemiya
Həddindən artıq və uzun müddətli vaginal axıntı əhəmiyyətli qan itkisinə səbəb ola bilər ki, bu da bəzi qadınlarda anemiyaya səbəb ola bilir.
Psixoloji təsir
Doğuşdan sonra baş verən vaginal axıntının davamlı olması digər doğuşdan sonrakı çətinliklərlə birlikdə qadının emosional rifahına təsir göstərə bilər. Doğuşdan sonrakı depressiya və narahatlıq bu fiziki narahatlıqlarla tətiklənə və ya şiddətlənə bilər ki, bu da qadınların psixologiyasına mənfi təsir göstərir.
Qadınların doğum etdikdən sonrakı vaginal axıntının normal prosesindən və potensial problemləri göstərə biləcək hər hansı anormal əlamət və ya simptomlardan xəbərdar olması çox vacibdir. Hər hansı bir narahatlıq əlaməti üçün zamanında həkimə müraciət etmək fəsadların qarşısını almağa və doğuşdan sonra sağlam bir sağalmanı təmin etməyə kömək edə bilər.
Doğuşdan sonra vaginal axıntının səbəb olduğu infeksiyalar
Qeyd etdiyim kimi, doğuşdan sonra baş verən vaginal axıntı qadında müəyyən infeksiya riskini artıra biləcək bir mühit yarada bilər. Bu axıntının səbəb ola biləcəyi infeksiyalara aşağıdakılar daxildir:
Endometrit. Endometrit doğuş zamanı və ya doğuşdan sonra bakteriyalar uterusa daxil olduqda baş verən ümumi bir infeksiyadır. Vaginal axıntı bakteriyaların uterusa çatması üçün əlverişli yol təmin edir, bu da endometrial selikli qişanın iltihabına və infeksiyasına səbəb olur.
Yara infeksiyaları. Qeysəriyyə əməliyyatı və ya epizyotomiya (vaginal açılışı genişləndirmək üçün perineumda edilən cərrahi kəsik) zamanı vaginal axıntı yara yerləri ilə təmasda ola bilər ki, bu halda infeksiya riski artır.
Sidik Yolları İnfeksiyaları. Vaginal axıntı xüsusən də lazımi qaydada idarə edilmədikdə və ya gigiyena qaydalarına əməl edilmədikdə sidik yollarına bakteriya daxil ola bilər ki, bu da sidik yolları infeksiyalarına səbəb olan haldır.
Digər infeksiyalar. Nadir hallarda doğuşdan sonra baş verən vaginal axıntı vaginal və ya vulvar infeksiyalar kimi tanınan digər infeksiyaların inkişafına da kömək edə bilər.
Qadınların doğuşdan sonrakı dövrdə yaxşı gigiyena qaydalarına riayət etmələri, vaginal axıntıları idarə etmək üçün gigiyenik vasitələrdən istifadə etmələri və infeksiya riskini minimuma endirmək üçün həkimin tövsiyələrinə əməl etmələri çox vacibdir.
Doğuşdan sonra vaginal axıntının uşaqlığın sağalmasına təsiri
Doğuşdan sonra baş verən vaginal axıntı uterus mukozasının qalıqlarını, qan və digər mayeləri ehtiva edir və bu boşalmanın olması doğuşdan sonrakı dövrün təbii hissəsidir. Doğuşdan sonrakı vaginal axıntının uterusun sağalmasına təsiri ilə bağlı bəzi əsas məqamlar aşağıdakılardır:
Uterus toxumalarının çıxarılması. Vaginal axıntı plasentanın və uşaqlığın daxili astarının qalıqlarını təmizləməyə kömək edən toxuma qalıqları və uterusdakı artıq qandan ibarətdir. Bu təbii xaricetmə prosesi doğuşdan sonra artıq ehtiyacı olmayan toxumaların tökülməsini asanlaşdırır.
Uterusun daralması və involution. Uşaqlığın involution prosesi uşaqlığın hamiləlikdən əvvəlki ölçüsünə qədər kiçilməsinə aiddir. Bu dövrdə uterus əzələləri daralır və plasentanı təmin edən qan damarlarını bağlamağa kömək edir. Doğuşdan sonrakı vaginal axıntı düzgün sağalma və doğuşdan sonrakı qanaxmanı minimuma endirmək üçün vacib olan uterus daralmalarını təşviq edərək bu prosesə kömək edir.
İnfeksiyaların qarşısının alınması. Vaginal axıntı uşaqlıq yolunda infeksiyalara qarşı müəyyən qorunma təmin edir. Doğuşdan sonrakı vaginal axıntı bədənin potensial infeksiyaya səbəb olan orqanizmlərlə mübarizə aparmasına kömək edən ağ qan hüceyrələrini ehtiva edir. Bundan əlavə vaginal axıntı uterusda toplana biləcək hər hansı zərərli bakteriyaların yuyulmasına kömək edə bilər.
Doğuşdan sonrakı bərpanın monitorinqi. Vaginal axıntı rəng, tutarlılıq və qoxu kimi xüsusiyyətləri qadının doğuşdan sonrakı bərpasının göstəriciləri kimi qiymətləndirilə bilər. Vaginal axıntının görünüşündəki dəyişikliklər infeksiya və ya saxlanılan plasenta toxuması kimi potensial problemlərdən xəbər verə bilər ki, bu da həkimə müdaxilə etməyə və hər hansı bir fəsadı dərhal həll etməyə imkan verir.
Uterusun sağlamlığını saxlamaq. Doğuşdan sonra uyğun bezlərdən istifadə etmək və yaxşı gigiyena qaydalarına riayət etməklə vaginal axıntının düzgün idarə edilməsi uşaqlığın effektiv şəkildə sağalması üçün çox vacibdir. Təmizliyin qorunması və çirklənmənin qarşısının alınması infeksiya riskini azaldır və uşaqlığın sağalmasına şərait yaradır.
Ümumiyyətlə, vaginal axıntı doğuşdan sonra uterusun sağalmasının təbii və həyati bir komponentidir. Bədənin bu təbii prosesdən keçməsinə icazə verməklə qadınlar sağlam bir sağalma yaşaya və ağırlaşma riskini azaltmaqla normal gündəlik fəaliyyətlərinə qayıda bilərlər.
Doğuşdan sonra vaginal axıntının müddəti və intensivliyi
Doğuşdan sonrakı vaginal axıntının müddəti və intensivliyi qadından qadına və vəziyyətdən asılı olaraq dəyişə bilər. Doğuş növü (vaginal və ya qeysəriyyə), fərdi sağalma prosesləri və ümumi doğuşdan sonrakı sağlamlıq da daxil olmaqla bir sıra amillər doğuşdan sonrakı vaginal axıntının dərəcəsinə təsir göstərir.
Doğuşdan sonra vaginal axıntının müddəti
Luxiya rubra. Bu, doğuşdan sonra baş verən axıntının ilk mərhələsidir və adətən doğuşdan sonra təxminən 1-3 gün davam edir.
Luxiya serosa. Luxiya rubradan sonra luxiya serosa adətən doğuşdan sonrakı 4-cü gündən 10-cu günə qədər baş verir.
Luxiya alba. Bu, doğuşdan sonra təxminən 10 gündən altı həftəyə qədər davam edən postpartum axıntının son mərhələsidir. Vaginal axıtıntının luxiya alba mərhələsində axıntı getdikcə azalır və rəngi açılır.
Doğuşdan sonra vaginal axıntının intensivliyi
Birinci həftədə ən ağır. Vaginal axıntı ümumiyyətlə doğuşdan sonrakı ilk həftədə, xüsusilə luxiya rubra mərhələsində ən intensiv şəkildə olur. Bu zaman qadınlarda ağır menstruasiya dövrünə bənzər bir axıntı yaşanması adi haldır.
Tədricən azalma. Doğuşdan sonrakı dövr irəlilədikcə axıntının intensivliyi tədricən azalır. Luxiya serosa mərhələsində axın yüngülləşir və luxiya alba mərhələsində daha da azalır.
Fərdi variasiya. Luxiya intensivliyi qadınlar arasında dəyişə bilər. Bəziləri daha qısa və daha az sıxlıqla axıntı ilə qarşılaşa bildiyi halda, digərləri isə daha intensiv və daha gur axıntı yaşayır.
Doğuşdan sonra vaginal axıntının müalicəsi
Vaginal axıntı doğumdan sonrakı mərhələnin bir hissəsi olduğu üçün ana bədəni sağaldıqca adətən öz-özünə yox olur. Bununla belə, sağlam bir sağalmanı təmin etmək üçün düzgün idarəetmə və müalicə də vacibdir. Vaginal axıntının idarəedilməsi üçün bəzi ümumi qaydalar aşağıdakılardır:
Doğuşdan sonra bezlərin istifadəsi. Vaginal axıntını ideaəetmək üçün ağır axın məqsədilə nəzərdə tutulmuş bezlərdən istifadə etmək mütləqdir. Bu bezlər vaginal bölgəni təmiz və quru saxlamağa kömək edir.
Gigiyena qaydalarına riayət etmək. Cinsiyyət orqanlarının təmiz saxlanması infeksiyaların qarşısını almaq üçün çox vacibdir. Yuyunduqdan və ya bezi dəyişdirdikdən sonra zərərli bakteriyaların daxil olmaması üçün vaginal bölgəni öndən arxaya yumşaq bir şəkildə təmizləmək və qurulamaq lazımdır.
Tamponlardan çəkinmək. Doğuşdan sonrakı dövrdə tamponlardan istifadə etməkdən çəkinmək vacibdir, çünki tamponlar infeksiya riskini artıra və bədənin təbii sağalma prosesinə mane ola bilər.
Bezləri sıxlıqla dəyişdirmək. Təmizliyi qorumaq və infeksiyanın qarşısını almaq üçün gigiyenik bezləri tez-tez, ən azı 3-4 saatdan bir və ya lazım olduqda dəyişdirmək lazımdır.
Axıntının rənginə və qoxusuna nəzarət etmək. Axıntının rəngində və ya qoxusunda baş verə biləcək hər hansı dəyişikliyə nəzarət etmək mütləqdir. Əgər ifrazat pis qoxulu və ya qeyri-adi rəngə çevrilirsə, bu, infeksiyanın olduğunu göstərə bilər və mütləq həkimə müraciət edilməlidir.
Maye qəbulu. Bol su içmək doğuşdan sonra sağalmağa və ümumi sağlamlığı qorumağa kömək edə bilən amildir.
Gərgin fəaliyyətlərdən çəkinmək. Doğuşdan qısa zaman sonra ağır yük qaldırma və ya gərgin fəaliyyətlərlə məşğul olmaq vaginal axıntını daha da gücləndirə bilər. Bu səbəbdən də doğumdan sonra istifadə edilməli və həkim tərəfindən tövsiyə olunan fiziki fəaliyyətlərlə məşğul olunmalıdır.
Çanaq məşqləri. Zərif çanaq məşqləri çanaq əzələlərini gücləndirməyə və doğuşdan sonra sağalmağı tezləşdirməklə vaginal axıntının qarşısının alınmasına təsir edir.
Fəsadların əlamətlərinə diqqət yetirmək. Həddindən artıq qanaxma, qızdırma və ya şiddətli ağrı kimi doğuşdan sonrakı ağırlaşmaların hər hansı əlamətlərinə qarşı diqqətli olmaq mütləqdir. Hər hansı bir narahatlıq əlamətləri varsa, dərhal həkimə müraciət edilməlidir.
Həkimin tövsiyələrinə əməl etmək. Doğuşdan sonrakı bütün müayinələrdə iştirak etmək və həkim tərəfindən verilən məsləhət və təlimatlara əməl etmək vaginal axıntının müalicəsinin əsas hissəsidir.
Vaginal axıntı doğuşdan sonra bərpa prosesinin normal bir hissəsidir. Bununla belə, hər hansı bir narahatlıq və ya anormallığın vaxtında müayinə olunması onun yaradacağı fəsadların qarşısını almağa kömək edəcək ən effektiv yoldur.
Doğuşdan sonra vaginal axıntının düzgün idarəsi, müayinəsi üçün 055-574-70-74 mobil nömrəsi vasitəsi ilə həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova ilə əlaqə saxlayıb müayinə üçün gün ala, həkimin düzgün müayinə ilə vaginal axıntının səbəb olacağı potensial problemlərin qarşısını ala bilərsiniz.
-
Zehra Abdullayeva
Əla həkimdir
Xanim Rustamli
Muzaffar Garakhanli
Sevar Bayram
-
Super hekimdir 👍👍👍
Nergiz Ragimova
Çox yaxşı həkimdir,bir rəfiqəm pasiyenti olmuşdu, çox məmnun qalıb.
Nuriyye Hesenova
Əla həkimdir👍🏼
Leyla Abdullayeva
Könül Vəliyeva
-
😍
Sevinc Hamidova
Pervane Mehmanova
Saday Zekiyev
Huseyn Bagirov
-
Royal Babayev
Razı qaldım
Gunel Nagiyeva
Ferqane Cavadova
kadir hacimuradov
-
Kanan Hasanli
Orxan Man
Əla həkimdir👍🏻
s_li. seadet
İşinin peşəkarıdır.
leila mammad
-
Nurlan Süleymanlı
Aydin Karimov
Xeyyam Nabiyev
Fatime Haqverdiyeva
-
Meryem Agayeva
Aydın Hacıyev
Lale Ahmadova
Teymur İbrahimzade
-
Absolutely wonderful service. 6/5
Emin Alizada
Aygül Mehdiyeva
Hemid Qocayev
Rufat Rzaev
-
hikmet Azizli
I recently visited Dr. Xanım Adıgözəlova for my annual gynecological check-up and I must say I had an outstanding experience. From the moment I arrived at the clinic, the staff was welcoming, efficient, and made me feel completely at ease. Dr. Xanım Adıgözəlova took the time to listen to my concerns and answer all my questions. Their bedside manner was exceptional - I felt truly cared for and supported throughout the entire appointment. Xanım Adıgözəlova is clearly knowledgeable and experienced in their field, providing me with expert guidance and advice on my health.
Saritel Abbaszade
Aynur Mammadova
Xanım doktor ilə müalicə prosesinin effektini görmək, digər həkimlərlə müqayisədə anlayışlı olması çox müsbətdir 😊
Nərmin Səmidova
-
Əla həkimdir, çox bəyənirəm.
Efsane Ehmedova
amazing person and friendly
Aynur Bedirxanova
Razı qaldım
Zeyver Semedzade
Çox Yaxşı Həkimdir. Cox razı qaldim😊
Rovsana Mamedova
