Hamiləlik müddəti dölün konsepsiyası ilə onun doğulması arasındakı müddətdir və adətən son menstruasiyanın ilk günündən ölçülür.
Hamiləliyin ortalama müddəti təxminən 40 həftə və ya 280 gündür, lakin bu müddət 37 ilə 42 həftə arasında da dəyişə bilər.
37 həftədən az davam edən hamiləlik vaxtından əvvəl (erkən doğum), 42 həftədən çox davam edən hamiləlik isə sonrakı dövr sayılır.
Doğum vaxtı dölün doğulduğu və xarici dünyaya daxil olduğu andır. Normal doğumun başlanğıcını göstərən bir neçə əlamət var.
Bura aşağıdakılar daxildir:
- Şiddətli sancılar;
- Amnion kisəsinin yırtılması;
- Servikal genişlənmə.
- Hamiləliyin son dövrü olan 3-cü trimestr.
Doğum vaxtına təsir edən amillər
Doğum vaxtına təsir edən amillərə genetika, ananın yaşı, ana sağlamlığı, dölün sağlamlığı və ətraf mühit faktorları da daxil olmaqla bir neçə faktoru qeyd etmək olar.
Genetika. Müəyyən genetik faktorlar doğum vaxtına təsir edə bilən amillərdəndir.
Əgər ailənizdə vaxtından əvvəl doğuş və ya doğuş vaxtından sonra doğum edən varsa, sizin də vaxtından əvvəl, yaxud da vaxtından gec doğuş etməyiniz ehtimalı yüksəkdir.
Ananın yaşı. 35 yaşdan yuxarı qadınlarda belə halların baş verməsinə daha çox rast gəlinir.
Bunun səbəbi, yaşlanma prosesinin uşaqlıq və uşaqlıq boynuna təsir göstərə bilməsi, eyni zamanda bu prosesin böyüməkdə olan dölün tutulmasında və dəstəklənməsində daha az təsirli olmasıdır.
Ananın sağlamlığı. Doğuşun vaxtında təyin edilməsində ananın sağlamlığı böyük rol oynayır.
Anada hamiləlik zamanı infeksiya və ya digər tibbi vəziyyət olubsa, həmçinin gestational diabet və ya yüksək təzyiq kimi problemləri olan analarda erkən doğum riski ola bilər.
Dölün sağlamlığı. Hamiləlik zamanı döldə olan narahatlıq və ya digər sağlamlıq problemləri doğumun vaxtından əvvəl başlamasına səbəb olan amillərdəndir.
Bu zaman həkim dölü qorumaq və körpəni saxlam dünyaya gətirmək üçün doğumu tezləşdirə, yaxud da nadir hallarda olsa da, gecikdirə bilər.
Stres. Stres və ya toksinlərə məruz qalma kimi ətraf mühit faktorlar, eyni zamanda hava çirkliliyi və ya kimyəvi maddələr kimi yüksək səviyyədə stres və ya toksinlərə səbəb olacaq hallar hamilə qadınların vaxtından əvvəl doğuş ehtimalı yüksəkdir.
Vaxtından əvvəl doğum riskini artıran səbəblər
Vaxtından əvvəl doğum riskini artıran bir sıra səbəblər vardır. İndi isə bu səbəblərdən bəhs edək.
Çox döllü hamiləlik. Əkiz, üçəm və ya daha çox uşaq daşıyan qadınlarda bu risk yüksəkdir.
Ananın sağlamlıq vəziyyəti. Hipertoniya, şəkərli diabet və preeklampsi kimi problem tarixçəsi olan analarda doğum vaxtından əvvəl ola bilər.
İnfeksiyalar. Bakterial vaginoz kimi reproduktiv sistemin infeksiyaları da bu riski artıra bilər.
Eyni zamanda hamiləlik zamanı infeksiyalar, məsələn, sidik yolları infeksiyaları və ya qrip kimi viral infeksiyalar da doğum vaxtını tezləşdirir.
Plasenta problemləri. Plasenta previa və ya plasentanın ayrılması kimi plasenta problemləri qanaxmaya səbəb ola bilir ki, bu da erkən doğuşa səbəb olan amildir.
Servikal çatışmazlıq. Servikal çatışmazlıq olan qadınlarda uşaqlıq boynu hamiləlikdə çox erkən açılmağa başlaya bilir ki, bu da vaxtından əvvəl doğum səbəbi olaraq qeyd olunur.
Həyat tərzi faktorları. Siqaret çəkmək, narkotik maddələrdən istifadə və düzgün qidalanmama kimi bəzi həyat tərzi faktorları vaxtından əvvəl doğuş riskini artırır.
Stres. Hamiləlik dövründə yüksək səviyyədə stres erkən doğum riskini artırır.
Köməkçi reproduktiv texnologiya. Süni mayalanma (IVF) kimi köməkçi reproduktiv texnologiyanın istifadəsi də bu riski artıra bilər.
Erkən doğuşun döl üçün riskləri
Erkən doğuşun döl üçün riskləri çoxdur və doğuş zamanı bu risklərin göstəricisi hamiləlik dövründən asılı olaraq dəyişir. Belə ki:
• 28 həftəlik hamiləlikdən əvvəl doğulmuş körpələrdə ağırlaşmalar və uzunmüddətli sağlamlıq problemləri ən yüksək risk altında olur.
• 34 və 36 həftəlik hamiləlik həftələri arasında doğulmuş körpələr isə daha az, lakin yenə də əhəmiyyətli risklərlə qarşılaşa bilər.
Vaxtından əvvəl doğulan körpələrin qarşılaşacağı risklərə aşağıdakılar daxildir:
Tənəffüs çətinliyi sindromu. Erkən doğuşla əlaqəli ən əhəmiyyətli risklərdən biri körpənin ağciyərlərinin tam inkişaf etmədiyi və alveolları açıq saxlamaq üçün kifayət qədər səthi aktiv maddə istehsal edə bilmədiyi bir vəziyyət olan tənəffüs çətinliyi sindromudur.
Tənəffüs çətinliyi sindromu bu körpələrdə ən çox rast gəlinən və lazımi tibbi müdaxilə olmasa, həyat üçün təhlükə yarada bilən problemdir.
Belə körpələrin həmçinin apne və bronxopulmoner displaziya kimi digər tənəffüs problemlərilə qarşılaşmaları da yüksək risk altındadır. Bu, uzunmüddətli tənəffüs çətinliyinə səbəb ola bilən və davamlı tibbi müalicə tələb edən xroniki ağciyər xəstəliyidir.
Beyin zədəsi. Digər əsas risk beyin zədəsidir ki, bu da serebral iflic, zehni çatışmazlıqlar və davranış problemləri kimi uzunmüddətli neyroinkişaf problemlərinə səbəb ola bilir.
Bu körpələrdə beyin zədələnməsi müxtəlif amillərdən, o cümlədən hipoksiya (oksigen çatışmazlığı), işemiya (qan axınının azalması) və qanaxma (beyində qanaxma) səbəbindən baş verə bilər.
Mədə-bağırsaq problemləri. Vaxtından əvvəl doğulmuş körpələrdə toxuma zədələnməsinə səbəb ola bilən və cərrahi müdaxilə tələb edən ciddi bağırsaq xəstəliyi olan nekrotizan enterokolit kimi mədə-bağırsaq problemləri mövcud ola bilər.
Bu körpələrdə yarana biləcək digər ümumi mədə-bağırsaq problemlərinə qidalanma dözümsüzlüyü və reflü daxildir.
Sepsis. Başqa bir problem isə qan dövranında baş verə biləcək həyati təhlükə yaradan bakterial infeksiya olan sepsisdir.
İmmun sisteminin formalaşması və bu səbəbdən də yenidoğulmuşların infeksiyalara məruz qalmasının artması ilə sepsis erkən doğulmuş körpələrdə daha çox olur.
İnkişaf geriliyi. Vaxtından əvvəl doğulmuş körpələrin nitq, motorika bacarıqları və koqnitiv inkişafda gecikmələr kimi inkişaf geriliyinə aid olan problemlərlə qarşılaşma riskləri də ola bilər.
Yuxarıda göstərilən risklərə əlavə olaraq anemiya, bu körpələrin hipotermiya və sarılıq kimi bir sıra digər sağlamlıq problemləri ilə də qarşılaşma ehtimalı digər körpələrə nisbətən daha yüksəkdir.
Vaxtından əvvəl doğuşun körpədə səbəb olacağı risklərin qarşısını almaq üçün nə etmək lazımdır?
Vaxtından əvvəl doğuş dölün sağlamlığı və inkişafı üçün ciddi nəticələrə səbəb olması qaçınılmazdır.
Bu durumun bəzi səbəbləri bizim nəzarətimizdən kənarda olsa da, döl üçün mümkün risklərini minimuma endirmək üçün bir sıra tədbirlər görülə bilər.
Həmin tədbirlərə aşağıdakılar daxildir:
Antenatal kortikosteroidləri idarə edin. Erkən doğuşdan əvvəl anaya verilən antenatal kortikosteroidlər, fetusun ağciyərlərinin yetişməsinə kömək edə bilər və tənəffüs çətinliyi sindromu riskini azalda bilər.
Kordonun sıxılmasının gecikməsi. Doğuşdan sonra göbək kordonunun sıxılmasını ən azı 30 saniyə gecikdirməyi nəzərdə tutan gecikmiş kordonun sıxılması dölün oksigenləşməsini yaxşılaşdırmağa və anemiya riskini azaltmağa kömək edə bilər.
Düzgün qidalanma. Xüsusilə dəmir, fol turşusu və omeqa-3 yağ turşuları kimi qida maddələri ilə ana qida əlavəsi şəklində dölün düzgün bəslənməsini təmin etmək, dölün böyüməsini və inkişafını dəstəkləməyə kömək edir.
Lakin istənilən qida haqqında istifadədən öncə mütləq həkimlə məsləhətləşin.
Hər hansı neonatal ağırlaşmaları izləyin və ən xırda ağırlaşma hiss etdikdə belə müalicəyə başlayın. Qeyd etdiyim kimi belə körpələr tənəffüs çətinliyi sindromu, sarılıq və infeksiya daxil olmaqla, müxtəlif ağırlaşmalar üçün risk altındadır.
Bu ağırlaşmaların vaxtında müəyyən edilməsi və müalicəsi körpə üçün nəticələri yaxşılaşdıra bilər.
Dəstəkləyici mühit təmin edin. Vaxtından əvvəl doğulmuş körpələr inkişaf və böyümələrinin dəstəklənməsi üçün neonatal reanimasiya şöbəsində xüsusi qayğıya ehtiyac duyurlar.
Adekvat qidalanma, temperaturun tənzimlənməsi və müvafiq sensor stimullaşdırma daxil olmaqla, dəstəkləyici mühitin təmin edilməsi vaxtından əvvəl doğulmuş körpələrdə risklərin azalmasına səbəb olur.
Erkən doğumun ana üçün mümkün riskləri
Erkən doğumun ana üçün riskləri körpə üçün olan riskləri qədər çoxluq təşkil edir. İndi isə risklərdən bəhs edək.
İnfeksiya. Fetal membranların infeksiyası olan xorioamnionit kimi infeksiyaların inkişaf riski artır.
Doğuşdan sonra qanaxma. Doğuşdan sonra həddindən artıq qanaxma riski ola bilər.
Preeklampsi. Yüksək qan təzyiqi və böyrək və qaraciyər kimi orqanların zədələnməsi ilə xarakterizə olunan preeklampsi inkişaf riski ilə qarşılaşa bilərlər.
Gələcək hamiləliklər. Gələcək hamiləliklərdə də eyni problemin yaşanma riskləri var.
Psixi sağlamlıq. Doğuşdan sonra depressiya və ya narahatlıq, stres kimi psixoloji problemlər yaşanıla bilər.
Xroniki sağlamlıq şərtləri. Daha sonra ürək-damar xəstəlikləri və ya diabet kimi xroniki sağlamlıq vəziyyətinin inkişaf riski arta bilər.
Qeyd etmək vacibdir ki, erkən doğuş etmiş qadınların heç də hamısı bu risklərlə üzləşmir, yaxud da vaxtından əvvəl doğum edən qadınlar bu risklərin bir neçəsilə eyni vaxtda qarşılaşa bilər.
Bu səbəbdən də belə bir hal varsa varsa və ya erkən doğum riski altındasınızsa, hər hansı potensial riskləri idarə etmək üçün atacağınız addımlar barədə həkimin təlimatlarına əməl etməlisiniz.
Vaxtından əvvəl doğuşun anada səbəb olacağı risklərin qarşısını almaq üçün nə etmək lazımdır?
Hamilə qadınların vaxtından əvvəl doğuş riskini azaltmaq və sağlam hamiləliyi təşviq etmək üçün aşağıdakı addımları atmağınız lazımdır:
Müntəzəm prenatal müayinələrdə iştirak edin. Vaxtından əvvəl doğuş üçün potensial risk faktorlarını müəyyən etmək və idarə etmək üçün müntəzəm prenatal baxım vacibdir.
Xroniki sağlamlıq vəziyyətini idarə edin. Yüksək qan təzyiqi, diabet və ya autoimmun xəstəliklər kimi xroniki xəstəlikləri olan qadınlar hamiləlikdən əvvəl və hamiləlik zamanı vəziyyətlərini idarə etmək üçün mütəmadi həkim nəzarətində olmalıdır.
Riskli davranışlardan çəkinin. Siqaret çəkmək, narkotik istifadəsi və spirtli içki qəbulu hamiləlik zamanı erkən doğum və digər ağırlaşmalar riskini artıra bilir.
Bu səbəbdən də hamiləlik zamanı onların istifadəsini dayandırın.
Sağlam həyat tərzini qoruyun. Balanslaşdırılmış pəhriz yeməkləri, müntəzəm məşq etmək və stresi idarə etmək sağlam hamiləliyin inkişafına kömək edən ən təməl yollardandır.
İnfeksiyalar üçün müalicə axtarın. Bakterial vaginoz, sidik yollarının infeksiyaları və cinsi yolla ötürülən infeksiyalar kimi infeksiyalar vaxtından əvvəl doğuş riskini artıran amillərdəndir.
İnfeksiyadan şübhələndikdə dərhal müalicə alın və hamiləlik müddətində mütəmadi həkim müayinəsində olun.
Erkən doğuşun əlamətləri haqqında məlumatlı olun. Ana müntəzəm sancılar, vaginal qanaxma və pelvik təzyiq də daxil olmaqla bütün əlamətlərdən xəbərdar olmalıdır ki, bu simptomlardan hər hansı biri ilə qarşılaşdıqda vaxt itirmədən həkimə müraciət etməli olduğunu bilsin.
Progesteron terapiyasını nəzərdən keçirin. Müəyyən risk faktorları olan qadınlar erkən doğumun qarşısını almağa kömək edə biləcək progesteron terapiyasından istifadə edə bilər.
Qeyd etmək vacibdir ki, bütün hallarının qarşısını almaq mümkün deyil, lakin bu addımların atılması riski azaltmağa və sağlam hamiləliyə kömək edə bilər.
Vaxtından əvvəl doğumun qarşısını almaq mümkündürmü?
Hamiləliyi riskli olan şəxslər vaxtından əvvəl doğumun qarşısını almaq mümkündürmü sualını tezt-tez verirlər. Qeyd etdiyim kimi, erkən doğumun ana və körpə üçün fəsadlarının qarşısını almaqda istifadə oluna biləcək sağlam həyat tərzi, zərərli qidalardan uzaqlaşmaq, infeksiyalardan müalicə, prenatal baxım, stresdən uzaqlaşmaq və xroniki vəziyyətlərin idarəsi kimi hallara düzgün riayət edildikdə bu riksin qarşısını almaq da mümkündür.
Bunlarla bərabər vaxtından əvvəl doğuşun qarşısını almaq üçün istifadə edilə bilən tibbi müdaxilələr də var.
Həmin müdaxilələrin bəziləri aşadakılardır:
Servikal serklaj. Servikal serklaj uşaqlıq boynuna tikiş qoymaqla onu qapalı saxlamağa və vaxtından əvvəl doğuş riskini azaltmağa kömək edən tibbi prosedurdur.
Bu prosedur çox vaxt vaxtından əvvəl doğuş ehtimalı olan və ya zəif uşaqlıq boynu olan qadınlarda istifadə olunur.
Progesteron terapiyası. Progesteron hamiləliyin qorunmasına kömək edən hormondur.
Erkən doğuş riski yüksək olan qadınlara bu riski azaltmaq üçün həkim məsləhətilə progesteron əlavələri verilə bilər.
Yataq istirahəti. Erkən doğuş riski yüksək olan qadınlara yataq istirahəti tövsiyə oluna bilər.
Bununla belə, uzun müddət yataq vəziyyətində qalmaq da olmaz.
Dərmanlar. Bəzi dərmanlar var ki, doğumu gecikdirmək və vaxtından əvvəl doğumun vaxtını uzatmaq üçün istifadə oluna bilər.
Bu dərmanlar yanlız həkimin resepti ilə istifadə olunmalıdır.
Hansı hallarda erkən doğuş mütləq şəkildə həyata keçirilir?
Erkən doğuş riskli olsa da, bəzi hallarda ana və körpənin sağlamlığı üçün həkim məsləhətilə erkən doğuma üz tutmaq olar.
Həmin hallara aşağıdakılar daxildir:
Preeklampsi. Preeklampsi, yüksək qan təzyiqi və böyrək və qaraciyər kimi orqanların zədələnməsi ilə xarakterizə olunan hamiləlik fəasdlarıdır.
Müalicə olunmazsa, həm ananın, həm də körpənin həyatı üçün təhlükəli olan ağırlaşmalara səbəb ola bilən preeklampsi doğum zamanı problemlərə yol açmasın deyə vaxtından əvvəl doğuma ehtiyac duyulur.
Suyun erkən gəlməsi. Əgər ana hamiləliyin 37-ci həftəsindən əvvəl doğuşa gedirsə, bu, vaxtından əvvəl doğuş sayılır. Bəzi hallarda ana və körpə üçün ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün erkən doğuşun qarşını almaq yerinə, həyata keçirmək lazım olur. Bu hallardan biri də doğuş suyunun – amnootik mayenin erkən gəlməsidir.
Dölün narahatlığı. Əgər doğuma yaxın körpədə narahatlıq əlamətləri varsa, məsələn, ürək döyüntüsü yavaşdırsa və ya mekonium ləkəsi varsa, həkim yarana biləcək risklərin qarşısını almaq üçün erkən doğuşu tövsiyə edə bilər.
Plasenta previa. Bu, plasentanın uşaqlıq boynunu qismən və ya tamamilə örtməsi, körpənin doğum kanalından keçməsini çətinləşdirən və ya qeyri-mümkün edən bir vəziyyətdir. Bu zaman doğum kanalı doğuşa əngəl olacaq qədər örtülürsə, ana və körpəni qorumaq üçün erkən doğuş seçim oluna bilər.
Çox döllü hamiləlik. Əgər ana birdən çox körpə daşıyırsa, yəni əkiz, üçəm və yaxud da daha artıq körpə varsa, preeklampsi və plasentanın ayrılması kimi ağırlaşmaların riski daha yüksəkdir.
Bəzi hallarda bu ağırlaşmaların qarşısını almaq və ya idarə etmək üçün vaxtından əvvəl doğum həyata keçirilə bilər.
Qeyd etmək vacibdir ki, hər bir hamiləlik dövrü fərqlidir və buna əsasən də yarana biləcək problemlər də fərqli olur.
Ona görə də həkimin müalicə prosesinə uymamaq, yaxud da həkimin qərarına qarşı gəlmək ana və körpə üçün mümkün riskləri artıra bilər.
Hamiləlik müddətini idarə etmək, eyni zamanda ana və körpə üçün təklükəsiz doğum vaxtı ilə bağlı 055-555-29-59 mobil nömrəsi vasitəsi ilə həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova ilə əlaqə saxlayıb müayinə üçün gün ala, həkimin məsləhət və tövsiyələrinə əsasən hamiləlik müddətinizi sağlam və təhlükəsiz başa vura bilərsiniz.
-
Zehra Abdullayeva
Əla həkimdir
Xanim Rustamli
Muzaffar Garakhanli
Sevar Bayram
-
Super hekimdir 👍👍👍
Nergiz Ragimova
Çox yaxşı həkimdir,bir rəfiqəm pasiyenti olmuşdu, çox məmnun qalıb.
Nuriyye Hesenova
Əla həkimdir👍🏼
Leyla Abdullayeva
Könül Vəliyeva
-
😍
Sevinc Hamidova
Pervane Mehmanova
Saday Zekiyev
Huseyn Bagirov
-
Royal Babayev
Razı qaldım
Gunel Nagiyeva
Ferqane Cavadova
kadir hacimuradov
-
Kanan Hasanli
Orxan Man
Əla həkimdir👍🏻
s_li. seadet
İşinin peşəkarıdır.
leila mammad
-
Nurlan Süleymanlı
Aydin Karimov
Xeyyam Nabiyev
Fatime Haqverdiyeva
-
Meryem Agayeva
Aydın Hacıyev
Lale Ahmadova
Teymur İbrahimzade
-
Absolutely wonderful service. 6/5
Emin Alizada
Aygül Mehdiyeva
Hemid Qocayev
Rufat Rzaev
-
hikmet Azizli
I recently visited Dr. Xanım Adıgözəlova for my annual gynecological check-up and I must say I had an outstanding experience. From the moment I arrived at the clinic, the staff was welcoming, efficient, and made me feel completely at ease. Dr. Xanım Adıgözəlova took the time to listen to my concerns and answer all my questions. Their bedside manner was exceptional - I felt truly cared for and supported throughout the entire appointment. Xanım Adıgözəlova is clearly knowledgeable and experienced in their field, providing me with expert guidance and advice on my health.
Saritel Abbaszade
Aynur Mammadova
Xanım doktor ilə müalicə prosesinin effektini görmək, digər həkimlərlə müqayisədə anlayışlı olması çox müsbətdir 😊
Nərmin Səmidova
-
Əla həkimdir, çox bəyənirəm.
Efsane Ehmedova
amazing person and friendly
Aynur Bedirxanova
Razı qaldım
Zeyver Semedzade
Çox Yaxşı Həkimdir. Cox razı qaldim😊
Rovsana Mamedova
