Yumurtalıq kistası həyatlarının müəyyən bir dövründə bir çox qadına təsir edən ümumi bir ginekoloji xəstəlikdir. Bu maye ilə dolu kisələr bir və ya hər iki yumurtalıqda əmələ gəlir və ölçüləri kiçikdən kifayət qədər böyüyə qədər dəyişir.
Bu kistaların əksəriyyəti xoş xasiyyətlidir və heç bir simptoma səbəb olmasa da, bəziləri narahatlıq, ağrı və digər ağırlaşmalara səbəb olacaq qədər böyüyür. Bəzi hallarda bunlar hətta xərçəngə çevrilir.
Lakin bunu da qeyd edək ki, sözügedən xəstəlik üçün dərmanlar və təbii vasitələrdən cərrahiyyəyə qədər bir neçə müalicə variantı mövcuddur. Sizin üçün ən yaxşı müalicə seçimi kistanızın növü və ölçüsü, yaşınız və ümumi sağlamlığınızı qorumaq istəyiniz kimi amillərdən asılı olacaq.
Bu yazıda yumurtalıq kistaları üçün müxtəlif müalicə variantlarından və hər birinin müsbət və mənfi tərəflərindən danışacam. Həmçinin yaranan ağrı və narahatlığı idarə etmək üçün məsləhətləri, həmçinin onların təkrarlanmasının qarşısını almaq yollarını da bu yazıda tapa bilərsiniz.
Yumurtalıq kistası nədir?
Yumurtalıq kistası yumurtalıqlarınızın birində və ya hər ikisində əmələ gələn maye və ya yarı bərk hissəciklərlə dolu kisədir. Yumurtalıqlarınız çanağınızda yumurta hüceyrələrini saxlayan və estrogen, progesteron kimi hormonlar ifraz edən kiçik orqandır.
Onun müxtəlif növləri vardır ki, əksəriyyəti ağrısız və zərərsizdir (yəni xoş xassəlidir). Bir qayda olaraq yumurtalıq kistaları müxtəlif simptomlara səbəb olmur. Əgər müayinədə və ya USM proseduru zamanı heç nə görünməzsə, ehtimal ki, siz kistanızın olduğunu bilməyəcəksiniz.
Nadir hallarda xəstəlik ağırlaşmalara səbəb olur. Müntəzəm olaraq ginekoloji müayinələr aparmaq və ginekoloqunuza səhhətinizdə yaranan istənilən ginekoloji narahatlıqla bağlı məlumat vermək sizə bu riskdən xilas etməyə kömək edəcəkdir.
Yumurtalıq kistasının hansı növləri var?
Yumurtalıq kistalarının əksəriyyəti funksional kistalardır. Onlar menstruasiya dövrü zamanı bədəninizin dəyişikliklərinə cavab olaraq əmələ gəlir. Hətta bəzən yumurtalıq kistaları menstruasiya ilə əlaqəli olmayan səbəblərdən də əmələ gələ bilər.
Funksional kistalar
Funksional kistalar ən çox yayılmış növüdür. Bu kistalar müvəqqəti yaranmış hormonal pozğunluq nəticəsində əmələ gəlir və müalicə tələb etmədən öz-özünə sorulub gedən kistalardır. Bunların iki cür növü var: follikulyar və sarı cisim kistları. Bu kistalar yumurtalıqlarınızın lazım olduğu kimi işləməsinin əlaməti ola bilər. Funksional kistalar ümumiyyətlə zamanla, adətən 60 gün ərzində xüsusi müalicə olmadan daralır.
Follikulyar kistalar
Yumurtalığınızdakı follikul adlanan kiçik bir kista menstrual dövrünüzün bir hissəsi olaraq hər ay bir yumurta verir. Follikul yumurta buraxmadıqda follikulyar kista əmələ gəlir. Bunun əvəzinə follikul maye ilə doldurulur və böyüyür.
Digər kistalar
Bütün bu kistalar menstrual dövrünüzə cavab olaraq əmələ gəlmir. Onlar həmişə xəstəlik əlamətləri deyil, bu kistalara aşağıdakılar aiddir:
Sistadenomalar. Bu kistalar yumurtalığınızın səthində əmələ gəlir. Onlar nazik, sulu və ya daha qalın, selikli maye ilə dolu olur.
Dermoid kistalar (teratomalar). Anadangəlmə kistalardır və xoşxəssəlidir. Dermoid kistalar insan bədənində dəri, saç, diş və hətta beyin toxumasına qədər bütün növ toxumaları təşkil edən hüceyrələrdən ibarətdir. Yeganə müalicə yolu cərrahiyə əməliyyatdır.
Endometrioma. Bu kistalar, menstruasiya zamanı hər ay endometrial toxuma ilə doludur. Endometriozun bir formasıdır və bu kistalara şokalad kistaları kimi tanınır və sonsuzluğa səbəb olur. Əgər bu kistalar hamiləliyə əngəldirsə, əməliyyatla xaric edilir.
Bədxassəli kistalar. Bu cür kistalar menopoz dövründə yaranır. Yuxarıdakı şərtlərdən fərqli olaraq yumurtalıq xərçəngi kistaları (şişlər) xərçəng hüceyrələrinin bərk kütlələridir.
Yumurtalıq kistaları ən çox kimlərdə yaranır?
Yumurtalıqları olan hər kəsdə yumurtalıq kistası inkişaf edə bilər. Risk faktorları aşağıdakılara əsasən artır:
Yaş. Əgər klimaks dövründən hələ keçməmisinizsə, bu kistaların yaranma ehtimalı daha çox olur.
Hamiləlik vəziyyəti. Kistaların hamiləlik dövründə əmələ gəlməsi və qalma ehtimalı daha yüksəkdir.
Keçmiş xəstəliklər. Daha əvvəl yumurtalıq kistanız olubsa, yenidən olması ehtimal olunur.
Mövcud tibbi şərtlər. Əgər sizdə endometrioz, hormon problemləri varsa, yumurta əmələ gəlməsinə kömək edən dərmanlar qəbul edirsinizsə, yumurtalıq kistasına tutulma ehtimalınız daha yüksəkdir.
Yumurtalıq kistaları nə qədər yayılıb?
Bu xəstəlik olduqca geniş yayılıb, xüsusən də hələ klimaksdan keçməmisinizsə, bu ehtimal daha yüksəkdir. Funksional kistalar isə qeyd etdiyim kimi ən çox yayılmış növüdür.
Yumurtalıq kistaları ciddi bir xəstəlikdir?
Bu suala cavab olaraq deyə bilərəm ki, adətən, yox. Sözügedən kistaların əksəriyyəti zərərsizdir və çox vaxt onlar öz-özünə yox olurlar. Bəzi kista növlərinin xərçəngə çevrilmə və ya ağırlaşmalara səbəb olma ehtimalı daha yüksəkdir, lakin bu nadirdir. Bilmək lazımdır ki, bu kistaların 1%-dən az hissəsi bədxassəlidir.
Yumurtalıq kistasının əlamətləri
Bəzi kiçik kistalar heç bir simptom yaratmır. Bu hallarda siz hətta kistanızın olduğunu bilmirsiniz. Daha böyük kistalar isə müxtəlif simptomlara gətirib çıxarır:
- belinizdə küt ağrı;
- cinsi əlaqə zamanı ağrı;
- ağrılı menstruasiya.
- heç bir ağrı yoxdur;
- yüngül narahatlıq və ya şişkinlik hissi;
- kəskin ağrı.
Yumurtalıq kistası çəki artımına səbəb olurmu?
Yumurtalıq kistların bütün növləri çəki artımına səbəb olmur. Lakin hormonal disbalanslıq yaranarsa, bu zaman müəyyən qədər qadınlarda çəki artımına gətirib çıxarır.
Yumurtalıq kistasının fəsadları hansılardır?
Kistaların bir sıra fəsadları var. İndi isə onlardan danışaq.
Bədxassəli kista. Menopozdan sonra yaranan yumurtalıq kistaları, menopozdan əvvəl əmələ gələn kistalardan daha çox xərçəngə çevrilir.
Yumurtalıq kistasının yırtılması. Funksional kistalar ümumiyyətlə heç bir mənfi simptoma səbəb olmadan yırtılır. Ancaq bəzən yırtılmış kista qarnınızda şiddətli ağrı və şişkinliyə səbəb ola bilər.
Yumurtalıqların burulması. Kistalar o qədər böyüyə bilər ki, yumurtalığınızın formasını təhrif edərək onun bükülmə ehtimalını artırır. Bükülmə yumurtalıqlarınıza qan axınının qarşısını ala və onun məhvinə səbəb ola bilər. Həddindən artıq ağrı, ürəkbulanma və qusma yumurtalıqların burulmasının əlamətləridir.
Yumurtalıq kistasına necə diaqnoz qoyulur?
Yumurtalıq kistasının diaqnozu üçün aşağıdakı testlərdən istifadə edilir:
Çanaq boşluğunun müayinəsi. Ginekoloqunuz hər hansı bir dəyişiklik üçün çanaq boşluğunun müayinəsi etməlidir.
Ultrasəs müayinəsi. Bu prosedur bədəninizin daxili orqanlarının şəkillərini yaratmaq üçün səs dalğalarından istifadə edir. Kistaların varlığından savayı onların yeri və əsasən maye və ya bərk olub olmadığı aşkar edilir.
Laparoskopiya. Bu əməliyyat sırasında edilən bir prosedurdur. Həkiminiz qarnınızdakı kəsik (kəsmə) vasitəsilə kamera yerləşdirir, reproduktiv orqanlarınıza və çanaq boşluğuna baxır.
Yumurtalıq kistası necə müalicə olunur?
Müalicə yaşınız, simptomlarınız və kistanıza səbəb ola biləcək faktorlardan asılıdır.
Gözləmə yolu. Funksional kistalar ümumiyyətlə müalicə olmadan yox olur. Diaqnozdan sonra bir neçə həftə və ya ay ərzində kistanızın gedib-getmədiyini yoxlamaq üçün ultrasəs müayinəsindən keçə bilərsiniz.
Yumurtalıq kistaları üçün dərmanlar. Ginekoloqunuz gələcək kistaların əmələ gəlməsinin qarşısını almaq üçün sizə hormon dərmanlar (məsələn, doğuşa nəzarət həbləri) verə bilər.
Yumurtalıq kistası əməliyyatı. Bir kista simptomlara səbəb olarsa və böyüyürsə, onu çıxarmaq üçün cərrahi müdaxiləyə ehtiyacınız ola bilər. Əməliyyat növü kistanın ölçüsündən və ultrasəsdə necə göründüyündən asılıdır. İstifadə olunan müxtəlif prosedurlara aşağıdakılar daxildir:
Laparoskopiya. Bu, həkiminizin qarnınızdakı kiçik bir kəsikdən kiçik bir kamera daxil etdiyi bir prosedurdur. Cihazdan istifadə edərək reproduktiv orqanlarınıza və çanaq boşluğuna baxılır. Bu zaman əgər ehtiyac yaranarsa, kista kiçik kəsiklər vasitəsilə çıxarıla bilər (yumurtalıq sistektomiyası).
Əgər ginekoloqunuz xərçəngdən şübhələnirsə, sizin üçün ən yaxşı müalicə variantları haqqında xərçəng mütəxəssisi və ya onkoloqla məsləhətləşməyiniz tövsiyə olunur.
Yumurtalıq kistalarının qarşısını almaq olarmı?
Tərkibində hormonlar olan dərmanların qəbulu (məsələn, doğuşa nəzarət həbləri) yumurta əmələ gəlməsini dayandıracaq. Bəzi tədqiqatlar göstərir ki, bu cür həblər müəyyən kistaların təkrarlanmasını azaldır.
Adətən, yumurtalıq kistaları o qədər zərərsizdir ki, qarşısının alınması narahatlıq doğurmamalıdır.
Əgər kistalar varsa, bilmək lazımdır ki, əgər kistalar funksionaldırsa, çox güman ki, bir neçə ay ərzində yox olacaq. Bir kistanın böyümədiyinə əmin olmaq üçün izlənmə görüntülərinə ehtiyacınız olacaq. Gələcəkdə fəsadlara səbəb ola biləcək bir kista müəyyən olunarsa, həkiminizin tövsiyələrini diqqətlə izləyin.
Yumurtalıq kistasından nə vaxt narahat olmalısınız?
Simptomlara səbəb olan və böyüməyə davam edən kistalar, bu təsirlərə səbəb olmayan kistalardan daha çox müşahidə altında olmalıdır. Yaşadığınız hər hansı simptomları izləyin ki, onlar haqqında ginekoloqunuza məlumat verə biləsiniz.
Həmçinin bir sıra hallar var ki, o zaman mütləq həkimə məlumat vermək lazımdır. Belə ki, əgər:
- aybaşı dövrləriniz gec, nizamsız və ya ağrılı olursa;
- qarın ağrınız keçmirsə;
- qarnınız böyüyür və ya şişirsə;
- sidik ifraz etməkdə və ya sidik kisəsini boşaltmaqda çətinlik çəkirsinizsə;
- cinsi əlaqə zamanı ağrınız varsa;
- qarnınızda dolğunluq (şişkinlik), təzyiq və ya narahatlıq hiss edirsinizsə;
- heç bir səbəb olmadan arıqlayırsınızsa;
- özünüzü ümumilikdə halsız hiss edirsinizsə;
- yumurtalıqların burulması əlamətlərini görürsünüzsə;
- birdən başlayan, qusma və ya qızdırma ilə müşayiət olunan şiddətli qarın ağrısı varsa;
- huşunu itirmə və sürətlə nəfəs alma hissi varsa mütləq ginekoloqa məlumat vermək lazımdır.
Beləliklə bu qeydlərdən belə nəticə çıxara bilərik ki, əgər özünüzdə ginekoloji baxımdan hər hansı bir dəyişiklik hiss edirsinizsə, mütləq ki, ilk olaraq həkiminizlə məsləhətləşin. Ola bilər ki, sizdə olan əlamətlər bu xəstəliyin deyil, başqa ginekoloji xəstəliyin xəbərçisidir. Bunun üçün də peşəkar müayinə olunmaq istəyirsinizsə, 055 574 70 74 mobil nömrəsi vasitəsi ilə həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova ilə əlaqə saxlaya bilərsiniz.
-
Zehra Abdullayeva
Əla həkimdir
Xanim Rustamli
Muzaffar Garakhanli
Sevar Bayram
-
Super hekimdir 👍👍👍
Nergiz Ragimova
Çox yaxşı həkimdir,bir rəfiqəm pasiyenti olmuşdu, çox məmnun qalıb.
Nuriyye Hesenova
Əla həkimdir👍🏼
Leyla Abdullayeva
Könül Vəliyeva
-
😍
Sevinc Hamidova
Pervane Mehmanova
Saday Zekiyev
Huseyn Bagirov
-
Royal Babayev
Razı qaldım
Gunel Nagiyeva
Ferqane Cavadova
kadir hacimuradov
-
Kanan Hasanli
Orxan Man
Əla həkimdir👍🏻
s_li. seadet
İşinin peşəkarıdır.
leila mammad
-
Nurlan Süleymanlı
Aydin Karimov
Xeyyam Nabiyev
Fatime Haqverdiyeva
-
Meryem Agayeva
Aydın Hacıyev
Lale Ahmadova
Teymur İbrahimzade
-
Absolutely wonderful service. 6/5
Emin Alizada
Aygül Mehdiyeva
Hemid Qocayev
Rufat Rzaev
-
hikmet Azizli
I recently visited Dr. Xanım Adıgözəlova for my annual gynecological check-up and I must say I had an outstanding experience. From the moment I arrived at the clinic, the staff was welcoming, efficient, and made me feel completely at ease. Dr. Xanım Adıgözəlova took the time to listen to my concerns and answer all my questions. Their bedside manner was exceptional - I felt truly cared for and supported throughout the entire appointment. Xanım Adıgözəlova is clearly knowledgeable and experienced in their field, providing me with expert guidance and advice on my health.
Saritel Abbaszade
Aynur Mammadova
Xanım doktor ilə müalicə prosesinin effektini görmək, digər həkimlərlə müqayisədə anlayışlı olması çox müsbətdir 😊
Nərmin Səmidova
-
Əla həkimdir, çox bəyənirəm.
Efsane Ehmedova
amazing person and friendly
Aynur Bedirxanova
Razı qaldım
Zeyver Semedzade
Çox Yaxşı Həkimdir. Cox razı qaldim😊
Rovsana Mamedova
