Hamiləliyin ikinci trimestrinə aid olan 19-cu həftədə körpənin inkişafı davam edir və ana bətnində böyüyən dölün inkişafını rahatlıqla hiss edir. 19 həftəlik hamiləliklə bağlı bəzi əsas məqamlar bunlardır:
- Körpənin inkişafı
- Hərəkətlər
- Cinsiyyətin müəyyən edilməsi
- Anada fiziki dəyişiklikləri
- Prenatal baxım
Hamiləliyin 19-cu həftəsində anada olan fiziki dəyişikliklər
Hamiləliyin bu həftəsində ananın bədəni böyüyən körpəni yerləşdirməyə davam etdiyi üçün bir sıra fiziki dəyişikliklərə məruz qalır. Hamiləliyin bu həftəsində anada olan fiziki dəyişikliklər bunlardır:
Qarın böyüməsi. Hamiləliyin bu həftəsinə qədər uşaqlıq əhəmiyyətli dərəcədə genişlənir və ananın qarnı nəzərə çarpacaq dərəcədə böyüyür. Bu böyümə körpənin böyüməsi və amniotik mayenin miqdarının artması ilə əlaqədardır.
Çəki artımı. Körpənin böyüməsi və plasentanın inkişafı ilə birlikdə hamiləliyin bu həftəsində çəki artımı daha çox nəzərə çarpır. Bu həftə ərzində ananın həm özünün, həm də körpənin ehtiyaclarını dəstəkləmək üçün sağlam və balanslı qidalanması ilə normal çəki artımını qoruması vacibdir.
Döş dəyişiklikləri. Hamiləliyin bu həftəsində döşlər körpəni əmizdirməyə hazırlaşmağa davam edir. Onlar daha böyük, daha incə və daha həssas olur. Məmə ucları və areolaların rəngi tündləşə bilər və areolalarda Montqomeri tüberkülləri adlanan kiçik qabarlar görünür.
Dəri dəyişiklikləri. Hamiləlik hormonları müxtəlif dəri dəyişikliklərinə səbəb olur. Hamiləliyin 19-cu həftəsində də bəzi qadınlarda xüsusilə qarın, döş və bud ətrafında dəridə dartınma izləri olur. 19 həftəlik hamiləlikdə ananın dərisi daha həssas olur və quruluğa, yaxud da yağlılığa daha çox meyilli ola bilir. Eyni zamanda ananın üzündə və ya qarnının üzərində, həmçinin bədənin müəyyən hissələrində dərinin qaralması da baş verə bilir.
Saç və dırnaq dəyişiklikləri. Hamiləliyin bu həftəsində hormonal dəyişikliklər saç böyüməsinə təsir göstərərək bəzi qadınlarda daha qalın və parlaq saçlara səbəb olur. Bəzi qadınlarda isə bu dəyişiklik saç tökülməsi ilə özünü biruzə verir. Qeyd edim ki, hamiləliyin bu dövründə dırnaqların böyüməsi də sürətlənir.
Hamiləlik əlamətləri. Hamiləliyin bu həftəsində ürəkbulanma və yorğunluq kimi hamiləliyin erkən əlamətləri aradan qalxır. Bununla belə, ana bel ağrısı, ayaq sancıları və ya varikoz damarları kimi yeni hamiləlik narahatlıqları ilə qarşılaşa bilər. Eyni zamanda böyüyən körpənin həzm sisteminə təzyiqi səbəbindən anada mədə yanması və qəbzliyə də rast gəlinə bilər.
Hamiləliyin 19-cu həftəsində dölün inkişafı
Hamiləliyin bu həftəsində körpənin inkişafı sürətlə davam edir. Hamiləliyin bu mərhələsində fetal inkişafın əsas aspektləri bunlardır:
Ölçü və çəki. Bu həftədə körpənin uzunluğu təxminən 6 düym, yəni 15 sm, çəkisi isə təxminən 240 qr olur. Qeyd edim ki, körpənin ölçü və çəkisi müxtəlif hamiləlik vəziyyətlərinə görə fərqli də ola bilər.
Orqan inkişafı. Körpənin əsas orqanları artıq formalaşmanın sonlarında olsa da, onlar hamiləliyin bu həftəsindən sonra da inkişaf etməyə davam edir. 19 həfətlik hamiləlikdə ağciyərlər, həzm sistemi, qaraciyər və böyrəklər kimi orqanlar əsasən fəaliyyət göstərir.
Ətrafların inkişafı. Körpənin ətrafları artıq yaxşı inkişaf edib və onların hərəkətləri daha kordinasiyalı olur. Hamiləliyin bu həftəsindəəllər və ayaqlar fərqli nisbətlərə malik olur və barmaqlar tam formalaşır, dırnaqlar əmələ gəlir.
Barmaq izinin formalaşması. 19 həftəlik hamiləlikdə körpənin barmağında silsilələr və qıvrımlar görünməyə başlayır.
Duyğu inkişafı. Körpənin duyğu orqanlarının inkişafı da hamiləliyin bu həftəsinə aiddir. Belə ki,hamiləliyin bu dövründə eşitməyə cavabdeh olan daxili qulaq yaxşı inkişaf edir və körpə ananın bədənindən, xarici mühitdən müxtəlif səsləri eşidə bilir. Dad qönçələri də bu həftədə əmələ gəlir, körpə amniotik maye vasitəsilə dad almağa başlayır.
Saç və dəri. Lanuqo adlanan incə tüklər izolyasiyanı təmin etmək üçün körpənin bədənini örtür. Eyni zamanda hamiləliyin bu həftəsində körpənin dərisi verniks caseosa adlı qoruyucu maddə ilə də örtümüş olur. Bu krem formalı maddə körpənin zərif dərisini amniotik mayedən qorumağa kömək edir. Bu, hamiləliyin sonlarına doğru azalsa da, doğuş zamanı körpənin dərisinin bəzi nayihələrində hələ də ola bilər.
Bədən nisbətləri. Hamiləliyin bu həftəsində körpənin bədəni daha mütənasib olur. Əvvəlki həftələrdə nisbətən daha böyük olan baş indi bədənə uyğunlaşmış, daha yaxşı mütənasib ölçülərdədir. Ayaqlar və qollar 19-cu həftədə uzanır, ulturasəs müayinəsi zamanı daha dəqiq görünür.
Hamiləliyin 19-cu həftəsində yarana biləcək problemlər
Bir çox qadın nisbətən rəvan və problemsiz hamiləlik dövrü yaşasa da, bir neçə potensial problem və ya fəsadlarla da qarşılaşmaq mümkündür. Hamiləliyin bu həftəsində yarana biləcək probemlərə bunlar aiddir:
Düşük təhlükəsi
1-ci trimestrdən sonra düşük təhlükəsi əhəmiyyətli dərəcədə azalsa da, 19 həftəlik hamiləlikdə hələ də bu hal ola bilir. Hamiləliyin bu həftəsində düşük əlamətlərinə vaginal qanaxma, qarın ağrısı aiddir və bu simptomlardan hər hansısa biri baş verərsə, dərhal həkimə müracət olunmalıdır.
İnfeksiyalar
İnfeksiyalar həm ana, həm də körpə üçün risk yaradan haldır. Sidik yollarının infeksiyaları, vaginal infeksiyalar və ya cinsi yolla ötürülən infeksiyalar hamiləliyin bu həftəsində və hamiləlik dövründə baş verə bilər və fəsadlarının qarşısını almaq üçün dərhal həkimə müalicə edilməlidir.
Gestational (şəkərli) diabet
Gestational diabet hamiləlik zamanı inkişaf edən diabet növüdür. Bu diabet növü bədənin şəkəri necə emal etməsinə təsir edir və düzgün idarə olunmazsa, həm ana, həm də körpə üçün müxtəlif fəsadlara səbəb ola bilir.
Cift anomaliyaları
Plasenta ilə bağlı müəyyən şərtlər yarana bilər. Məsələn, ciftin aşağıda yerləşməsi (plasenta uşaqlıq boynunun bir hissəsini və ya hamısını əhatə etdikdə) və ya plasentanın ayrılması (plasenta uşaqlıqdan vaxtından əvvəl ayrıldıqda) kimi halları qeyd etmək olar. Bu şərtlər vaginal qanaxmaya səbəb olur və həkim müdaxiləsi tələb edir.
Ana sağlamlığı ilə bağlı problemlər
19 həftəlik hamiləlik daxil olmaqla bütün hamiləlik dövründə bəzi qadınlar hamiləlik zamanı preeklampsi (yüksək qan təzyiqi), mövcud tibbi şəraitlə bağlı digər ağırlaşmalar kimi sağlamlıq problemləri ilə üzləşir. Müntəzəm prenatal baxım bu problemləri müəyyən etməyə və idarə etməyə kömək edən yollardan ən əsasıdır.
Emosional və psixi sağlamlıq problemləri
Hamiləlik ümumilikdə narahatlıq, depressiya və ya stres də daxil olmaqla, emosional və psixi sağlamlıq problemləri ilə nəticələnə bilən dövrdür. Bu dövrdə ana özünün və körpəsinin sağlamlığını qorumaq üçün bacardığı qədər stresdən uzaq olmalı və lazımi qədər istirahət etməlidir.
Hamiləliyin 19-cu həftəsində MRT
Maqnit rezonans görüntüləmə, yəni MRT bədənin ətraflı təsvirlərini yaratmaq üçün güclü maqnit sahələri və radio dalğalarından istifadə edən diaqnostik görüntüləmə üsuludur. Hamiləliyin bu həftəsi də daxil olmaqla hamiləlik müddətində MRT ilə bağlı bilinməli olan bir sıra məqamlar var:
Təhlükəsizliklə bağlı narahatlıqlar. Qeyd etdiyim kimi MRT hamiləlik dövründə, o cümlədən hamiləliyin bu həftəsində ümumiyyətlə təhlükəsiz hesab olunur, çünki MRT zamanı rentgen şüaları kimi ionlaşdırıcı şüalardan istifadə edilmir.
Kontrast maddələr. Bəzi hallarda şəkilləri yaxşılaşdırmaq üçün MRT zamanı gadolinium adlı kontrast maddə istifadə oluna bilər. Hamiləlik dövründə gadoliniumundan istifadə edilməsə də, zəruri hallarda, faydasının potensial riskdən daha yüksək olduğu vəziyyətlərdə ondan istifadə oluna bilər.
Klinik zərurət. Hamiləliyin bu həftəsi və hamiləlik dövründə MRT-dən keçmək qərarı kliniki zərurətə əsaslanır və yalnız həkim məsləhətilə həyata keçirilir.
Zamanlama. Hamiləlik dövründə MRT lazım olduğu halda, ümumiyyətlə 2-ci və ya 3-cü trimestrə qədər gözləmək tövsiyə olunur. Hamiləliyin bu həftəsi diaqnostik görüntüləmə üçün təhlükəsiz dövr hesab edilən 2-ci trimestrə düşdüyü üçün də bu dövr MRT üçün uyğun zamandır.
Mövqeləşdirmə və rahatlıq. Hamiləliyin bu həftəsində böyüyən qarnınızı və potensial narahatlığınızı nəzərə alaraq MRT müayinəsi zamanı rahat şəkildə mövqeləndirilməniz təmin edilməlidir. Hamiləlik zamanı MRT müayinəsi nəzərdən keçirilirsə, potensial riskləri və faydaları nəzərə alaraq ananın xüsusi vəziyyətinə əsasən fərdi təlimat verən həkim və radioloqla məsləhətləşmək vacibdir.
Hamiləliyin 19-cu həftəsində emosional və psixoloji dəyişikliklər
Bir çox qadın hamiləliklə bağlı fiziki və hormonal dəyişikliklərə məruz qaldığı üçün bir sıra emosional və psixoloji dəyişikliklər yaşayır. Hamiləliyin bu həftəsində anada baş verən biləcək ümumi emosional və psixoloji dəyişikliklər bunlardır:
Körpə ilə əlaqə. Körpənin hərəkətləri daha çox hiss olunduğu üçün ana 19-cu həftə boyu və daha sonra hamiləlik irəlilədikcə, körpəsi ilə daha güclü bir əlaqə hissi inkişaf etdirir. Körpənin bu hərəkətləri ana ilə arasında bağlılıq hissini gücləndirir.
Artan duyğular. Hamiləlik hormonları əhval dəyişikliyinə və emosional həssaslığın artmasına səbəb olur. Qadınlar daha emosional sevinc, xoşbəxtlik və ya həyəcanla yanaşı, kədər, narahatlıq və ya əsəbilik anlarını da yaşaya bilərlər. Hamiləlik dövründə bu emosional dalğalanmalar normaldır.
Bədən görünüşü. 19 həftəlik hamiləlikdə və hamiləliyin digər həftələrində bədəndəki fiziki dəyişikliklər qadının bədən imicinə və özünə münasibətinə təsir edə bilir. Bəzi qadınlar bu zaman gözəl və öz güvənli hissi hiss etdikləri halda, digərləri bədənlərini qəbul etmək və ya çəki artımı ilə bağlı narahatlıqlar hiss edə bilərlər. Hər iki halda da hiss edilən duyğular müəyyən dərəcədə olduğu müddətcə normaldır, lakin narahatlıq və özünü qəbul etməmə duyğusu həddindən artıq olduqda mütləq həkimə bildirmək və həkim məsləhətlərini dinləmək lazımdır.
Narahatlıq. Hamiləlik zamanı körpənin sağlamlığı və rifahı, doğuş, valideynlik və gələcəklə bağlı düşüncələr narahatlıqlara səbəb olur. Körpənin inkişafı, doğuşun ağırlaşmaları və ya analıq məsuliyyətlərinin öhdəsindən gəlmək qabiliyyəti ilə bağlı narahatlıqlara çox rast gəlinir və bu narahatlıqların yaşanması normaldır.
Qeyd etdiyim kimi, hamiləlik zamanı ana bədənində olan dəyişiklərin onda emosional və psixoloji dəyişiklərə səbəb olması normaldır. Lakin həddindən artıq olan və həyat fəaliyyətinə təsir edən hallar zamanı stresin zərərlərinin yaşanmaması, ananın rahatlığını təmin üçün həkimə müraciət edilməlidir.
Hamiləliyin 19-cu həftəsində müayinələr
Hamiləliyin bu həftəsində antenatal nəzarət və həkim müayinəsi həm ananın, həm də körpənin sağlamlığının və rifahının monitorinqində mühüm rol oynayır. Hamiləliyin bu mərhələsində olan müayinələrin əsas aspektləri bunlardır:
Müntəzəm prenatal müayinələr. Adətən 2-ci trimestrdə ayda bir dəfə təyin olunan, həkimlə müntəzəm prenatal müayinələrdə iştrak etmək lazımdır. Bu müayinələr həkimə hamiləliyin gedişatını izləmək, ananın sağlamlığını qiymətləndirmək və körpənin gözlənildiyi kimi inkişaf yolunda olduğundan əmin olmağa imkanı verir.
Fiziki müayinə. Hamiləlik dövründə hər bir prenatal ziyarət zamanı həkim, fiziki müayinə keçirir. Bu müayinələr qan təzyiqinizi ölçməyi, çəki artımınızı yoxlamağı və körpənin inkişafını qiymətləndirmək üçün uşaqlığın böyüməsini ölçməyi əhatə edir.
Sidik və qan testləri. Həkim tövsiyəsindən asılı olaraq zülal, qlükoza və ya infeksiya əlamətlərini yoxlamaq üçün hamilə qadın sidik testlərindən keçir. Eyni zamanda 19-cu həftədə gestational (şəkərli) diabet və ya anemiya kimi şərtləri yoxlamaq üçün qan testləri də aparılır.
Ultrasəs müayinələri. Körpənin inkişafını izləmək üçün ultrasəs müayinəsi aparılır. Bu müayinə körpənin anatomiyasının təfərrüatlı müayinəsidir və potensial xəstəlikləri müəyyən etməyə kömək edir. Ulturasəs müayinə hamiləliyin bu həftəsində körpənin orqanlarını görmək, böyüməsini ölçmək və arzu edilərsə, körpənin cinsini təyin etmək şansı verir.
Skrininq testləri. Ananın yaşı və ya xəstəlik tarixçəsi kimi faktorlardan asılı olaraq hamiləliyin bu həftəsində də Daun sindromu kimi genetik xəstəliklər üçün müəyyən skrininq testləri tövsiyə olunur. Bu testlərə çoxlu marker testi (dörd ekran) və ya qeyri-invaziv prenatal test daxildir.
Narahatlıqların və sualların müzakirəsi.Antenatal görüşlər anaya hər hansı narahatlığı müzakirə etmək, suallar vermək və həkimlə problemlərini rahat bölüşmək şansı verir. Bu zaman fiziki simptomlar, emosional rifah, həyat tərzi seçimləri və hamiləlik müddətinin hər hansı digər aspektləri haqqında açıq şəkildə ünsiyyət qurmaq vacibdir ki, həkim mövcud narahatlıqları rahatlıqla aradan qaldırsın.
Hamiləliyin 19-cu həftəsində qidalanma
Qidalanma və idman 19-cu həftə və ondan sonrakı dövrdə sağlam hamiləlik təcrübəsində mühüm rol oynayır. Hamiləliyin bu həftəsində qidalanma və fiziki fəaliyyətlə bağlı nəzərə alınmalı bəzi amillər bunlardır:
Balanslaşdırılmış qidalanma. Müxtəlif qida maddələri ilə zəngin qidaları ehtiva edən yaxşı balanslaşdırılmış qidalarla qidalanmaq lazımdır. Bura meyvə, tərəvəz, tam taxıllar, yağsız zülallar və sağlam yağlar daxildir.
Kalori qəbulunun artması. Körpə böyüməyə davam etdikcə, kalori tələbləri də artır. Ana xüsusi ehtiyacına üçün uyğun kalori qəbulunu müəyyən etmək üçün həkimlə məsləhətləşib bədəninin ehtiyacı olan kalorini qəbul etməlidir.
Əsas qida maddələri. Hamiləlik dövründə fol turşusu, dəmir, kalsium, D vitamini, omeqa-3 yağ turşuları və prenatal vitaminlər daxil olmaqla əsas qida maddələri ilə zəngin qidalarda qidalanmaq lazımdır.
Liflə zəngin qidalar. Digər həftələr kimi 19-cu həftədə də sağlam həzmi təşviq etmək və qəbizliyin qarşısını almaq üçün tam taxıllar, meyvələr, tərəvəzlər və paxlalılar kimi yüksək lifli qidalarla qidalanmaq lazımdır.
İşlənmiş və yüksək şəkərli qidaları məhdudlaşdırın. Hamiləlik boyu işlənmiş qidaların, şəkərli qəlyanaltıların və içkilərin qəbulu minimuma endirilməlidir, çünki bu qidaların kalori dəyəri yüksək və əsas qida tərkibi isə aşağıdır.
Hamiləliyin 19-cu həftəsi də daxil olmaqla bütün hamiləlik müddətinin düzgün izlənilməsi, körpənin və ananın sağlamlığının qorunması, hamiləlik boyu risklərdən qorunmaq üçün 055-555-29-59 mobil nömrəsi vasitəsi ilə həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova ilə əlaqə saxlayıb müayinə üçün gün ala, həkimin məsləhət və tövsiyələrilə körpənizi sağlam dünyaya gətirə bilərsiniz.
-
Zehra Abdullayeva
Əla həkimdir
Xanim Rustamli
Muzaffar Garakhanli
Sevar Bayram
-
Super hekimdir 👍👍👍
Nergiz Ragimova
Çox yaxşı həkimdir,bir rəfiqəm pasiyenti olmuşdu, çox məmnun qalıb.
Nuriyye Hesenova
Əla həkimdir👍🏼
Leyla Abdullayeva
Könül Vəliyeva
-
😍
Sevinc Hamidova
Pervane Mehmanova
Saday Zekiyev
Huseyn Bagirov
-
Royal Babayev
Razı qaldım
Gunel Nagiyeva
Ferqane Cavadova
kadir hacimuradov
-
Kanan Hasanli
Orxan Man
Əla həkimdir👍🏻
s_li. seadet
İşinin peşəkarıdır.
leila mammad
-
Nurlan Süleymanlı
Aydin Karimov
Xeyyam Nabiyev
Fatime Haqverdiyeva
-
Meryem Agayeva
Aydın Hacıyev
Lale Ahmadova
Teymur İbrahimzade
-
Absolutely wonderful service. 6/5
Emin Alizada
Aygül Mehdiyeva
Hemid Qocayev
Rufat Rzaev
-
hikmet Azizli
I recently visited Dr. Xanım Adıgözəlova for my annual gynecological check-up and I must say I had an outstanding experience. From the moment I arrived at the clinic, the staff was welcoming, efficient, and made me feel completely at ease. Dr. Xanım Adıgözəlova took the time to listen to my concerns and answer all my questions. Their bedside manner was exceptional - I felt truly cared for and supported throughout the entire appointment. Xanım Adıgözəlova is clearly knowledgeable and experienced in their field, providing me with expert guidance and advice on my health.
Saritel Abbaszade
Aynur Mammadova
Xanım doktor ilə müalicə prosesinin effektini görmək, digər həkimlərlə müqayisədə anlayışlı olması çox müsbətdir 😊
Nərmin Səmidova
-
Əla həkimdir, çox bəyənirəm.
Efsane Ehmedova
amazing person and friendly
Aynur Bedirxanova
Razı qaldım
Zeyver Semedzade
Çox Yaxşı Həkimdir. Cox razı qaldim😊
Rovsana Mamedova
