MRT (maqnit rezonans görüntüləmə) bədənin daxili strukturlarının ətraflı təsvirini yaratmaq üçün güclü maqnit və radio dalğalarından istifadə edən tibbi görüntüləmə üsuludur.
MRT-dən adətən lazımi tibbi şəraitlərdə, o cümlədən hamiləlik dövründə dəqiq diaqnostik və monitorinq məqsədləri üçün istifadə olunur.
MRT-də rentgen şüaları (rentgenoqrafiya, rentgenoskopiya və kardiotokoqrafiya) kimi ionlaşdırıcı radiasiyadan istifadə edilmədiyi üçün hamilə qadınlar da daxil olmaqla əksər insanlar üçün təhlükəsiz hesab olunur.
Lakin hamiləliyin ilk trimestrində inkişaf etməkdə olan dölün kritik orqan inkişafından keçdiyi zaman MRT etmək məsləhət görülmür. Bununla belə MRT-nin faydaları risklərdən çoxdursa, MRT ilk trimestrdə də aparıla bilər.
İkinci və üçüncü trimestrlər MRT üçün təhlükəsiz hesab olunur, çünki bu dövrdə fetusun orqanları daha çox inkişaf etmiş olur.
Zərərli tərəfi olmasa da, pasientlər MRT-də maqnit və radio dalğalarına məruz qalmağın döl üçün yan təsirlərinin olacağını ehtimal edir. Hamiləlikdə MRT müayinəsi ilə bağlı danışmamışdan öncə dölün hansı formalarda, hansı üsullarla müayinə edildiyindən ümumi bəhs edək.
Hamiləlikdə döl hansı formalarda müayinə edilir?
Ultrasəs
Ultrasəs inkişaf etməkdə olan dölün şəkillərini yaratmaq üçün yüksək tezlikli səs dalğalarından istifadə edən və hamiləlik dövründə geniş istifadə edilən görüntüləmə üsuludur.
Ultrasəs müayinədə dölün ölçüsü, böyümə sürəti, anatomiyası və mövqeyi haqqında məlumat verə bilər.
Həmçinin doğuş qüsurları, döldə olan xəstəlik əlamətləri və ya genetik xəstəliklər kimi hər hansı problemləri də USM aşkar edə bilər.
Ultrasəslər adətən hamiləliyin müxtəlif mərhələlərində həyata keçirilir.
- Birinci trimestrdə tanışlıq ultrasəsi;
- İkinci trimestrdə anatomiya ultrasəsi;
- Xüsusi göstərişlər üçün lazım olan əlavə ultrasəslər.
Qan testləri
Hamilə qadının verdiyi qan testləri, genetik pozğunluqlar, sinir borusu qüsurları və müəyyən infeksiyalar kimi dölə təsir edə biləcək anada olan problemləri yoxlayıb, araşdırmaq üçün istifadə edilən müalicə üsuludur.
Belə qan testləri hansılardır və nələri yoxlayır?
- Qan qrupu və Rh (rezus) faktoru
Hamilə ananın qan qrupunu və Rh (rezus) faktorunu müəyyən edir.
Bu məlumat hamiləlik zamanı ağırlaşmalara səbəb ola biləcək və xüsusi tibbi yardım tələb edə bilən ana və körpə arasında Rh (rezus) uyğunsuzluğu riskini müəyyən etmək və ilk yardım üçün lazım olan qanı bilməyimiz üçün lazımdır.
- Qanın ümumi analizi
Bu test qırmızı qan hüceyrələri, ağ qan hüceyrələri və trombositlər kimi müxtəlif növ qan hüceyrələrinin səviyyələrini ölçür.
Qanın ümumi analizi ananın ümumi sağlamlığı, o cümlədən onun dəmir səviyyəsi, immun sisteminin funksiyası və infeksiyalarla mübarizə qabiliyyəti haqqında məlumat verən analizdir.
- Qan qlükoza testi
Bu test qandakı qlükoza (şəkər) səviyyələrini ölçür və hamiləlik zamanı baş verə biləcək gestational diabeti, yəni hamiləlik diabetini yoxlayır.
Testdə olan hamiləlik dövründə yüksək qan qlükoza səviyyəsi həm ana, həm də körpə üçün ağırlaşma riskini artıra bilən faktorlardandır.
- Cinsi yolla keçən infeksiyalar üçün qan testləri
Bu test sifilis, HİV, hepatit B və başqaları kimi nüansları yoxlayır.
Bu infeksiyalar potensial olaraq hamiləlik və ya doğuş zamanı anadan körpəyə keçə bilər. Onların növündən aslı olmayaraq erkən aşkarlanması və müalicəsi infeksiyanın qarşısını almağa və infeksiyanı idarə etməyə kömək edəcək.
- Serum alfa-fetoprotein (AFP) skrininqi
Bu test ananın qanında inkişaf edən və döl tərəfindən istehsal olunan proteini -AFP səviyyəsini ölçür.
AFP qəbul edilən normal səviyyədə olmasa, sinir borusu qüsurları və Daun sindromu kimi müəyyən problemlərin riski arta bilər. Bu səbəbdən də AFP testinin nəticəsinə görə qiymətləndirmə üçün əlavə testlər də edilir.
- Tiroid funksiyası testləri
Tiroid testləri metabolizmin və enerji istehsalının tənzimlənməsində həlledici rol oynayan tiroid bezinin funksiyasını qiymətləndirir.
- Digər spesifik testlər
Ananın tibbi tarixçəsi, risk faktorları və spesifik ehtiyaclarından asılı olaraq hamiləlik zamanı anemiya, vitamin çatışmazlığı, otoimmün pozğunluqlar və ya digər sağlamlıq problemləri kimi vəziyyətləri yoxlamaq üçün qan testləri aparıla bilər.
- Qeyri-invaziv Prenatal Test (NIPT)
NIPT ana qanında fetal DNT-ni təhlil etmək üçün qan testini ehtiva edən prenatal skrininqin daha yeni formasıdır.
NIPT Daun sindromu, trisomiya 13, trisomiya 18 və bəzi cinsi xromosom anomaliyaları kimi ümumi xromosom anomaliyalarını yüksək dəqiqliklə yoxlayır.
NIPT adətən yaşı çox olan hamilələrə və ya əvvəlki hamiləlikdə xromosom anomaliyaları olan fetal xromosom anomaliyaları riski yüksək olan qadınlara təklif olunur.
- Dölün monitorinqi
Dölün monitorinqi hamiləlik və doğuş zamanı dölün ürək dərəcəsini və ritmini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.
Bu, doppler ultrasəs, elektron fetal ürək dərəcəsi monitorinqi və ya fetal baş dərisinin elektrod monitorinqi kimi müxtəlif üsullarla edilir.
Dölün monitorinqi adətən hamiləliyin üçüncü trimestrində və doğuş zamanı dölün vəziyyətini qiymətləndirmək və fetal distressin hər hansı əlamətlərini aşkar etmək üçün aparılır.
- Amniosentez və xorion xovlarının biobsiyası testi
Amniosentez və xorion xovlarının biobsiyası dölün genetik quruluşu haqqında daha dəqiq məlumat verə bilən invaziv diaqnostik testlərdir.
Amniosentez genetik test üçün uşaqlıq yolundan az miqdarda amniotik mayenin çıxarılmasını nəzərdə tutur.
Amniosentez testi ikinci trimestrdə yoxlanılır.
Xorion xovlarının biobsiyası isə adətən birinci trimestrdə aparılan genetik test üçün plasenta toxumasının kiçik bir nümunəsinin çıxarılmasını nəzərdə tutur.
Amniosentez və xorion xovlarının biobsiyası nümunəsi daha çox ana yaşı, ailə tarixi və ya anormal prenatal skrininq nəticələri kimi faktorlara əsaslanaraq genetik anomaliyaları və uşaq sahibi olma riski yüksək olan qadınlara tövsiyə olunur.
Maqnit rezonans görüntüləmə və prosedurlar (MRT)
Bəzi hallarda, spesifik dölün vəziyyətini və ya anormallıqlarını qiymətləndirmək üçün xüsusi görüntüləmə və ya prosedurlara ehtiyac ola bilər.
Məsələn:
- Ultrasəsin nəticəsiz qaldığı hallarda fetal strukturların və orqanların daha ətraflı təsvirlərini əldə etmək;
- Ürək anomaliyasının şübhəsi olduğu hallarda fetal ürəyi qiymətləndirmək;
· Müəyyən fetal şərtləri idarə etmək üçün fetal qan nümunəsi və ya döl əməliyyatı kimi fetal prosedurlar üçün və s.
Hamiləlikdə MRT (maqnit rezonans görüntüləməyə) hansı hallarda olunur?
Hamiləlik qadının həyatında xüsusi bir dövrdür və həm ananın, həm də inkişaf etməkdə olan dölün sağlamlığı və rifahı son dərəcə vacibdir. Analar dölün sağlamlığını düşündükləri üçün şüalardan mümkün qədər uzaq qalmağa və sağlam, təbii hamiləlik keçirməyə çalışırlar.
Bu səbəbdən bir çox hamilə qadın MRT etmək istəmir. Lakin bəzi məqamlar var ki, həm ana, həm də dölün saxlamlığı üçün MRT zəruri hala çevrilir.
Hamiləlik dövründə MRT-nin nəzərdən keçirilə biləcəyi vəziyyətlər aşağıdakılardır:
- Dölün anomaliyalarının qiymətləndirilməsi
Ultrasəs və ya digər görüntüləmə üsulları inkişaf etməkdə olan döldə anormallıq göstərdikdə əlavə məlumat vermək üçün MRT istifadə edilə bilər.
Bu zaman MRT fetal anatomiyanın təfərrüatlı şəkillərini təqdim edə bilər ki, bu da struktur anomaliyaları və ya şübhəli anadangəlmə anomaliyaları daha yaxşı görməyə imkan verir.
- Hamilə qadında olan xəstəliklərin qiymətləndirilməsi
MRT anada olan və uşağa keçə biləcək problemləri aşkar etməkdə də faydalıdır.
Məsələn, hamilə qadının anamnezində pelvik kütlə və ya şişlər varsa, MRT həmin kütlələrin ölçüsü, yeri və xüsusiyyətləri haqqında daha ətraflı məlumat verir.
- Hamilə qadının travmasının qiymətləndirilməsi
Ana nə vaxtsa avtomobil qəzası və ya ağır təzyiqli zədə alıbsa, onun həm orqan zədələnmələrinin, həm də baş verə biləcək qanaxma riskinin müəyyənləşdirilməsi MRT ilə mümkündür.
- Şübhəli plasenta anomaliyaları
MRT plasentanın uşaqlıq boynunu əhatə etdiyi bir vəziyyət olan plasenta previa kimi şübhəli plasenta anomaliyalarını qiymətləndirməsinə köməklik göstərir.
Plasenta anomaliyaları hamiləlik zamanı döl üçün risklər yarada bilir. MRT plasentanın yaratdığı anormallığın yeri və dərəcəsi haqqında lazımi məlumatları göstərə bilir.
- Hamilə qadında şübhəli xərçəng
Hamilə qadında xərçəng və ya hər hansısa şiş varsa, MRT-dən şişin dərəcəsini və xüsusiyyətlərini dəyərləndirmək üçün istifadə olunur.
Bu, həm ana, həm də inkişaf etməkdə olan döl üçün potensial riskləri nəzərə alaraq hamiləlik zamanı müalicənin planlaşdırılmasına yardım edir.
- Hamilə qadında şübhəli infeksiyalar
Hamilə qadında mərkəzi sinir sistemi infeksiyası kimi şübhəli bir infeksiya olduğu hallarda MRT infeksiyanın dərəcəsini və şiddətini ölçməyə kömək edir.
MRT infeksiyanın dəqiq diaqnozu və idarə olunmasına kömək edərək beynin və digər orqanların ətraflı təsvirlərini həkimə verə bilir.
- Dölün böyüməsi və inkişafının monitorinqi
Bəzi hallarda, xüsusilə yüksək riskli hamiləliklərdə fetusun böyüməsini və inkişafını izləmək üçün MRT istifadə etmək lazım olur.
MRT dölün ölçüsü, orqan inkişafı və dölün sağlamlığını qiymətləndirməyə və idarəetmə qərarlarına rəhbərlik etməyə kömək edə biləcək USM-in verə bilmədiyi məlumatları həkimə verir.
- Doğuşdan sonra qiymətləndirmə
Doğuşdan sonra uterus və ya çanaq anomaliyaları, infeksiyalar və ya qanaxma kimi doğuşdan sonrakı ağırlaşmalardan dəqiq xəbərdar olmaq üçün MRT ən etibarlı yollardandır.
MRT çanaq və digər orqanların təfərrüatlı şəkillərini həkimə təqdim edərək dəqiq diaqnoz və müvafiq müalicəyə başlamasına şərait yaradır.
Hamiləlikdə MRT prosesi necə həyata keçirilir?
MRT-dən əvvəl hamilə qadını ətraflı müayinə edib MRT üçün uyğun olub-olmaması, ehtiyac olduğuna dair qərar verilir.
Hamiləlik dövründə MRT-nin aparılması qərarı çox vaxt görüntüləmə tədqiqatının tibbi zərurətinə və MRT-dən əldə edilən məlumatın potensial faydalarına qarşı inkişaf etməkdə olan döl üçün potensial faydalara əsaslanır.
Hamilə qadınlarda faktiki MRT prosesi hamilə olmayan şəxslərdə olduğu kimidir.
Qadından MRT aparatına – ortasında tunel olan böyük silindrşəkilli quruluşda sürüşən yastıqlı masanın üzərində uzanması istənilir. Aydın görüntülər əldə etmək üçün qadın prosedur zamanı hərəkətsiz qalmalı və MRT aparatından gələn yüksək səsi azaltmaq üçün qulaqlıqdan istifadə etməlidir.
Bəzi hallarda qadına MRT-dən əvvəl zərurət yaranarsa, kontrast maddələrin tətbiqinə icazə vermək üçün venadaxili (IV) xətt daxil edilə bilər.
IV xətt infeksiya riskini minimuma endirmək üçün steril üsullardan istifadə edərək ixtisaslı həkim tərəfindən yerləşdirilir.
Hamiləlik dövründə MRT-də diqqət yetirilməli olan digər məsələ kontrast maddələrin istifadəsidir.
MRT-də müəyyən strukturların və ya anormallıqların görünməsini artırmaq üçün bəzən kontrast maddələr istifadə olunur. Bununla belə, hamiləlik dövründə kontrast maddələrin təhlükəsizliyi qəti şəkildə müəyyən edilməmişdir və çox zəruri hal olmadıqca istifadə edilməməlidir.
Hamiləlikdə MRT-in zərərləri nələrdir?
Hamiləlik inkişaf etməkdə olan dölün MRT kimi tibbi prosedurlar da daxil olmaqla xarici təsirlərə qarşı həssas olduğu kritik dövrdür.
Hamiləlik dövründə MRT ümumiyyətlə təhlükəsiz hesab edilsə də, adətən ilk trimestrdə, yəni dölün orqan inkişafı zamanı məsləhət görülmür.
Hamiləlik zamanı MRT-nin potensial risklərinə prosedurda istifadə edilən radiotezlik (RF) enerjisi səbəbindən fetal toxumaların qızdırılması və MRT skanerində yüksək səslərin dölün stresinə səbəb ola bilməsi daxildir.
RF enerjisi MRT skanerində şəkillər yaratmaq üçün istifadə olunur və bu, toxumaların istiləşməsinə səbəb olur.
Temperaturun artması inkişaf etməkdə olan fetusa potensial olaraq zərər verə bilər. Döl tərəfindən udulan RF enerjisinin miqdarı MRT müayinəsinin müddəti, istifadə olunan MRT ardıcıllığının növü və dölün hamiləlik yaşı kimi müxtəlif amillərdən asılıdır.
Əksər MRT müayinələrində hamiləlik zamanı təhlükəsiz hesab edilən aşağı RF enerji səviyyələrindən istifadə edilir, lakin uzunmüddətli və ya təkrarlanan müayinələr fetusun qızması riskini artıra bilər.
Buna görə də hamiləliyin ilk trimestrində fetusun istiləşməsinin potensial riskini minimuma endirmək üçün ümumiyyətlə məcbur olunmadığı halda MRT etdirməmək lazımdır.
RF enerjisi ilə yanaşı, MRT skanerinin yaratdığı yüksək səslər də inkişaf etməkdə olan döl üçün risk yaradan faktorlardandır.
MRT skanerləri görüntüləmə prosesi zamanı 120 desibel və ya daha yüksək səviyyəyə çata bilən yüksək səslə döymə, vurma və tıqqıltı səsləri yaradır.
Hamiləlik dövründə yüksək səslərə məruz qalmaq fetal stres və dölün inkişafına potensial mənfi təsir kimi qiymətləndirilir.
Tədqiqatlar göstərir ki, hamiləlik zamanı yüksək səslərə məruz qalma vaxtından əvvəl doğuş, aşağı çəki və dölün inkişafında gecikmələrin riskini artıra bilər.
Buna görə də hamilə şəxslərə MRT müayinələrindən vacib bir ehtiyac olmadığı müddətdə çəkinmələri və ya MRT skanerindəki yüksək səslərdən yaranan fetal stresin potensial riskini minimuma endirmək üçün qulaq tıxaclarından, yaxud da qulaqlıqlardan istifadə kimi ehtiyat tədbirləri görmələri tövsiyə olunur.
Hamiləlikdə MRT-in faydaları nələrdir?
- Qeyri-ionlaşdırıcı şüalanma
İnkişaf etməkdə olan fetusa potensial olaraq zərər verə biləcək ionlaşdırıcı şüalanmadan istifadə edən X-şüalarından və kompüter tomoqrafiyasından (KT) fərqli olaraq MRT radiasiyaya məruz qalma ilə bağlı eyni risklərə malik olmayan qeyri-ionlaşdırıcı şüalanmadan istifadə edir.
- Ətraflı görüntüləmə
MRT bədənin yüksək keyfiyyətli, ətraflı təsvirlərini təmin edir, müxtəlif strukturların və orqanların əla vizuallaşdırılmasına imkan verir.
Bu, fetal anatomiyanın, plasentanın qiymətləndirilməsində və hamiləlik zamanı hər hansı potensial anormallıq və ya ağırlaşmaların aşkar edilməsində xüsusilə faydalı rol oynayır.
- Kontrast maddələrin olmaması
MRT bəzi strukturların görünürlüyünü artırmaq üçün bəzən digər görüntüləmə üsullarında istifadə olunan maddələr olan kontrast maddələrdən istifadə etmədən həyata keçirir.
- Multiplanar görüntüləmə
MRT bir çox müstəvidə təsvir etməyə imkan verir, yəni sagittal, koronal və eksenel müstəvilər kimi müxtəlif istiqamətlərdə şəkillər əldə edilə bilər.
Bu, dölün və digər strukturların anatomiyası və vəziyyəti haqqında hərtərəfli məlumat verir ki, bu da hamiləlik zamanı müəyyən şərtlərin və ya ağırlaşmaların diaqnostikasında böyük rol oynayır.
- Xüsusi şərtlərin aşkarlanması
MRT hamiləliklə bağlı müəyyən şərtlərdə, məsələn, plasenta previa, plasentanın ayrılması və uşaqlıq anomaliyalarında seçim olunan və faydaları görülən yoldur.
O, həmçinin sinir borusu qüsurları və ya anadangəlmə anomaliyalar kimi şübhəli dölün anomaliyalarını qiymətləndirmək üçün istifadə edilir.
- Qeyri-invaziv
MRT qeyri-invaziv görüntüləmə üsuludur, yəni o, döl və ya ana üçün risk yarada biləcək hər hansı invaziv prosedurları əhatə etmir.
Bu, amniyosentez və ya fetal qan nümunəsi kimi digər invaziv görüntüləmə prosedurları ilə müqayisədə onu daha təhlükəsiz seçim edir.
- Davam edən şərtlərin monitorinqi
Şişlər, onurğa anomaliyaları və ya digər xroniki xəstəlikləri mövcud hamilə qadınlar üçün MRT hamiləlik dövründə bu xəstəliklərin gedişatını və ya dəyişikliklərini izləmək üçün istifadə edilir.
Hamiləlik zamanı MRT yalnız tibbi zərurət olduqda və müvafiq ehtiyat tədbirləri ilə aparılmalıdır.
Hamilə qadınlar MRT riskləri və faydalarını müzakirə etmək və həm ananın, həm də dölün sağlamlığını qorumaq üçün müvafiq tədbirlərin görülməsini təmin etmək üçün hər hansı bir tibbi görüntüləmə proseduruna keçməzdən əvvəl mütləq həkimin nəzarətində olmalıdırlar.
MRT ehtiyacınızın olub-olmamasını, hamiləlik müayinənizi hansı formada irəlilədəcəyinizi dəqiqləşdirmək və hamiləliklə bağlı istənilən mövzulu suallarınızla bağlı 055-555-29-59 mobil nömrəsi vasitəsi ilə həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova ilə əlaqə saxlayıb müayinə üçün gün ala, həkimin məsləhət və tövsiyələrinə əsasən özünüz və körpəniz üçün doğru olan müayinə üsulunu seçə bilərsiniz.
-
Zehra Abdullayeva
Əla həkimdir
Xanim Rustamli
Muzaffar Garakhanli
Sevar Bayram
-
Super hekimdir 👍👍👍
Nergiz Ragimova
Çox yaxşı həkimdir,bir rəfiqəm pasiyenti olmuşdu, çox məmnun qalıb.
Nuriyye Hesenova
Əla həkimdir👍🏼
Leyla Abdullayeva
Könül Vəliyeva
-
😍
Sevinc Hamidova
Pervane Mehmanova
Saday Zekiyev
Huseyn Bagirov
-
Royal Babayev
Razı qaldım
Gunel Nagiyeva
Ferqane Cavadova
kadir hacimuradov
-
Kanan Hasanli
Orxan Man
Əla həkimdir👍🏻
s_li. seadet
İşinin peşəkarıdır.
leila mammad
-
Nurlan Süleymanlı
Aydin Karimov
Xeyyam Nabiyev
Fatime Haqverdiyeva
-
Meryem Agayeva
Aydın Hacıyev
Lale Ahmadova
Teymur İbrahimzade
-
Absolutely wonderful service. 6/5
Emin Alizada
Aygül Mehdiyeva
Hemid Qocayev
Rufat Rzaev
-
hikmet Azizli
I recently visited Dr. Xanım Adıgözəlova for my annual gynecological check-up and I must say I had an outstanding experience. From the moment I arrived at the clinic, the staff was welcoming, efficient, and made me feel completely at ease. Dr. Xanım Adıgözəlova took the time to listen to my concerns and answer all my questions. Their bedside manner was exceptional - I felt truly cared for and supported throughout the entire appointment. Xanım Adıgözəlova is clearly knowledgeable and experienced in their field, providing me with expert guidance and advice on my health.
Saritel Abbaszade
Aynur Mammadova
Xanım doktor ilə müalicə prosesinin effektini görmək, digər həkimlərlə müqayisədə anlayışlı olması çox müsbətdir 😊
Nərmin Səmidova
-
Əla həkimdir, çox bəyənirəm.
Efsane Ehmedova
amazing person and friendly
Aynur Bedirxanova
Razı qaldım
Zeyver Semedzade
Çox Yaxşı Həkimdir. Cox razı qaldim😊
Rovsana Mamedova
