Hamiləlik müddəti hər bir həftəsi fərqli olmaqla bir sıra simptomlara sahibdir. Hamiləliyin sağlam şəkildə davam etməsi üçün isə bu simptomları bilmək vacib şərtdir. Bu yazımızda 6 həftəlik hamiləliyin simptomları, dölün inkişafı, qidalanma, hormonal dəyişikliklər və bu kimi mövzulardan danışacağam.
6 həftəlik hamiləliyin göstəriciləri və simptomları aşağıdakılardır:
- yorğunluq;
- döşdəki dəyişikliklər;
- ürəkbulanma;
- artan sidik ifrazı;
- yemək istəkləri və ya qoxulara qarşı həssaslıq;
- əhval dəyişikliyi;
- şişkinlik və qəbizlik;
- Vaginal axıntının artması.
Hamiləliyin 6-cı həftəsində dölün inkişafı
Hamiləliyin 1-ci trimestrinin hər həftələrində olduğu kimi 6 həftəlik hamiləlikdə də müəyyən fərqlililər baş verir. Belə ki, bu dövrdə dölün ölçüsündən tutmuş cinsiyyət orqanına qədər əsas cəhətləri inkişafının əsası qoyulur. Hamiləliyin bu həftəsində dölün inkişaf prosesi aşağıdakı kimidir:
Ölçü və görünüş. Rüşeym təxminən mərcimək və ya noxud ölçüsündə, uzunluğu təxminən 4-6 mm olur. Bədənin qalan hissəsi ilə müqayisədə körpənin kiçik, əyri bədən forması və böyük başı ulturasəs müayinələrində rahatlıqla görünür.
Sinir borusu inkişafı. Dölün inkişafının sonrakı mərhələsində beyin və onurğa beyninə çevriləcək sinir borusunun əmələ gəlməsinin əsası qoyulur. Eyni zamanda dölün beyni müxtəlif bölgələrə bölünməyə başlayır. Gözlərin, qulaqların və burnun inkişaf başlanğıcları da sinir borusuyla əlaqələnməyə başlayır.
Ürəyin inkişafı. 6 həftəlik hamiləlikdə ürək inkişaf etməyə davam edir. Daha aydın desək, 6-cı həftədə dölün ürəyi atrium və mədəcik adlandırdığımız iki ayrı kameradan ibarət olur.
Eyni zamanda qan damarları da əmələ gəlməyə başlayır ki, gələcək həftələrdə həmin qan damarları qan dövranı sisteminə çevriləcək.
Əza inkişafı. Qol və ayaqlara çevriləcək əzanın kiçik hissələri hamiləliyin bu həftəsində özünü daha çox biruzə verməyə başlayır. Əza hissələri ulturasəs müayinələrində əl və ayaq hissələrdə kiçik çıxıntılar formasında görünür.
Üz xüsusiyyətləri. Dölün üz strukturları inkişaf etməyə başlayır. Gözləri meydana gətirəcək kiçik depressiyalar və buruna çevriləcək burun çuxurları görünməyə başlayır.
Orqan inkişafı. Əsas orqan və sistemlərin əmələ gəlməsi 6-cı həftə boyunca davam edir. Həmçinin hamiləliyin 6-cı həftəsində qaraciyər, ağciyərlər, böyrəklər və həzm sistemi hələ tam fəaliyyət göstərməsə də, onların əsası qoyulur.
Plasentanın əmələ gəlməsi. Dölün qida və oksigenini təmin edən orqan olan plasentanın inşafının əsası qoyulur. Bu həftədən etibarən dölün göbək ciyəsinə bağlanan qan damarlarının inkişafı da plasentanın əmələ gəlməsinə daxildir.
Göbək ciyəsi. İnkişaf etməkdə olan döl ilə plasentaya bağlanan göbək ciyəsi böyüməyə və uzanmağa başlayır. Onun tərkibində isə qida və oksigeni dölə daşıyan və tullantı məhsulları çıxaran qan damarlarının inşafının əsası qoyulur.
Qan hüceyrələrinin istehsalı. Sümük iliyi hələ tam inkişaf etmədiyi üçün hamiləliyin 6-cı həftəsində qan hüceyrələrinin istehsalı qaraciyərdə başlayır.
Cinsi qeyri-diferensiasiya. Hamiləliyin bu həftəsində ultrasəs vasitəsilə körpənin cinsiyyətini müəyyən etmək olmur. Lakin cinsiyyət hüceyrələrinin əsası qoyulur, sonrakı həftələrdə həmin hüceyrələrdən cinsiyyət orqanı inkişaf edir.
Amnion kisəsi. Amniotik maye ilə doldurulmuş amniotik kisə inkişaf etməkdə olan embrion üçün qorunma və yastıq təmin etməyə başlaması da hamiləliyin bu həftəsinə aiddir.
Qeyd edək ki, hamiləliyin bu həftəsində bütün bu qeyd edilənləri USM müayinəsində aydın şəkildə görmək mümkün deyil. Çünki, döl hələ formaşalma mərhələsindədir.
Hamiləliyin 6-cı həftəsində dölün ürək döyüntüsü
Ultrasasəs cihazının keyfiyyətindən və həkimin səriştəsindən asılı olaraq embrionun ürək döyüntüsü eşidilə bilər. Lakin adətən hamiləliyin 6-cı həftəsində ürək döyüntüsü görülmür və bu normal haldır. Dölün ürək döyüntüsü hamiləliyin 7-ci həftəsində normal formada görülür.
Hamiləliyin 6-cı həftəsində hormonal dəyişikliklər
Əvvəlki həftələrdə olduğu kimi hamiləliyin bu həftəsində də hormonal dəyişikliklər hamiləliyin dəstəklənməsi və davam etdirilməsində mühüm rol oynamağa davam edir. Sözügedən əsas hormonal dəyişikliklər bunlardır:
İnsan xorionik gonadotropini. İnkişaf etməkdə olan plasenta tərəfindən istehsal olunan hCG hormonunun səviyyəsi hamiləliyin bu həftəsində yüksək olur. HCG corpus luteumun saxlanmasından məsuldur, bu da öz növbəsində hamiləliyin davam etdirilməsi üçün progesteronun istehsalını dəstəkləyir.
HCG səviyyəsinin artması testlər vasitəsilə aşkar edilir və bulantı, döş həssaslığı kimi erkən hamiləlik əlamətləri ilə əlaqələndirilir.
Progesteron. Hamiləliyin bu həftəsi də daxil olmaqla, erkən hamiləlik dövründə progesteron səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə artır.
Progesteron döllənmiş yumurtanın implantasiyasının dəstəklənməsi, uşaqlıq yolunun qorunması və menstruasiya ilə nəticələnəcək uşaqlıq qişasının tökülməsinin qarşısının alınmasında mühüm rol oynayır. O, həmçinin hamiləliyin 6-cı həftəsində uterusun əzələlərinin rahatlamasına kömək edir, düşük təhlükəsinə səbəb ola biləcək daralmaların qarşısını alır.
Estrogen. Estrogen səviyyələri 6 həftəlik hamiləlikdə yüksək olur. Estrogen dölün böyüməsini və inkişafını dəstəkləyir, plasentanın inkişafına kömək edir və döşləri laktasiya üçün hazırlamağa kömək edir. O, həmçinin hamiləlik zamanı menstruasiya dövrünün və orqanizmdə baş verən ümumi dəyişikliklərin tənzimlənməsində rol oynayır.
Relaksin. Relaksin hamiləlik zamanı istehsal olunan və orqanizmi doğuşa hazırlamağa kömək edən hormondur. Bu hormon sayəsində çanaqdakı bağlar və oynaqlar rahatlaşır, elastiklik artır ki, bu da doğuş zamanı körpənin keçidini asanlaşdırır.
Tiroid hormonları. Qalxanabənzər vəzinin fəaliyyəti artaraq tiroid hormonlarının istehsalının artmasına səbəb olur. Bu hormonlar körpənin beyin inkişafı və maddələr mübadiləsi üçün vacibdir.
Yuxarıda qeyd etdiyim hormonal dəyişikliklər dölün böyüməsini və inkişafını təşviq etmək, bədəni doğuşa və ana südü ilə qidalandırmaq üçün vacibdir. Onlar müxtəlif fizioloji dəyişikliklərə təsir edir və erkən hamiləlik dövründə yaşanan əlamət və simptomlara kömək edir.
Eyni zamanda bu hormonların miqdarı və dəyişiklik fərqləri hər bir anada fərqli ola bilər, bu səbəbdən də hamiləliyin bu həftəsində hormonal dəyişiklikləri müəyyən etmək üçün həkimin müayinəsi vacibdir.
Hamiləliyin 6-cı həftəsində ana və dölün sağlamlığı
Sağlamlığın qorunması həm ananın, həm də inkişaf edən dölün rifahı üçün çox vacibdir. Hamiləliyin bu həftəsində sağlamlığın nəzərə alınmalı olan aspektləri aşağıdakılardır:
Prenatal baxım. 6 həftəlik hamiləlikdə müntəzəm olaraq həkimin prenatal baxımında olmaq vacibdir. Həkim hamiləliyin bu dövründə lazım olan testləri və müayinələri edəcək və ana ilə dölün sağlamlığı üçün lazımi yoxlamaları aparacaq.
Sağlam qida. Hamiləlik zamanı qidalanma olduqca önəmlidir. Ana müxtəlif meyvələr, tərəvəzlər, taxıllar, yağsız zülallar və sağlam yağları ehtiva edən yaxşı balanslaşdırılmış qidalar qəbul etməlidir. Həmçinin istifadə olunan qidaların tərkibində folat, dəmir, kalsium və omeqa-3 yağ turşuları kimi əsas qidalar da olmalıdır.
Hamiləlik boyu çiy və ya az bişmiş qidalardan, civə tərkibi yüksək olan bəzi balıqlardan və pasterizə olunmamış süd məhsullarından istifadə etmək olmaz.
Lazımi maye miqdarını qəbul etmək. Bədənin maye balansını qorumaq üçün hamilə qadın suyu hamiləliyin bu həftəsində də qəbul etməlidir. Normal maye miqdarını qəbul etmək sağlam amniotik maye səviyyəsini saxlamağa kömək edir və ümumi bədən funksiyalarını dəstəkləyir.
Fiziki fəaliyyət. Çox oturaq olmamaq, həkim məsləhətilə gəzintilərdə olmaq, üzgüçülük və prenatal yoqa kimi incə məşqlər etmək lazımdır. Bu fiziki fəaliyyətlər hamiləliyin 6-cı həftəsindən inkişaf edən qan dövranını yaxşılaşdırmağa, narahatlığı azaltmağa və ümumi rifahı artırmağa kömək edən amillərdir.
Yıxılma və ya zədə riski yaradan ağır fiziki fəaliyyətlər, yaxud da həkimin qeyd etdiyi fiziki fəaliyyətlərdən kənara çıxmaq təhlükəlidir və olmaz.
İstirahət və yuxu. Ana kifayət qədər istirahət etməli və keyfiyyətli yuxuya üstünlük verməlidir.
Emosional rifah. Stresi idarə edərək və stresə məruz qalıqda həkim dəstəyi almaqla ana emosional sağlamlığını qorumalıdır.
Hamiləliyin müxtəlif emosiyalara səbəb olması normaldır, ona görə də ana hisslərini yoldaşı, yaxını və ya həkiminə bildirməlidir. Bu yolla ana narahatlıqlarını aradan qaldıra bilər.
Zərərli maddələrdən uzaq durun. Hamiləliyin bütün dövrlərində olduğu kimi 6 həftəlik hamiləlikdə də siqaret, alkoqol və bu kimi zərərli maddələr istifadə edilməməlidir, çünki onlar inkişaf etməkdə olan körpəyə zərər verir və mümkün risklərin ağırlaşmalarını artırır.
Həmçinin, hamiləliyin bu həftəsində kofein qəbulunu da dayandırmaq lazımdır, çünki kofeninin qəbulu döl və ana üçün zərərli vəziyyətlər yarada bilir.
Təhlükəsizlik tədbirləri. Riskləri minimuma endirmək üçün təhlükəsizlik tədbirlərinə diqqət yetirmək önəmlidir.
Bu tədbirlərə avtomobil sürərkən təhlükəsizlik kəmərini düzgün taxmaq, zəhərli və ya kimyəvi maddələrə məruz qalmamaqdan çəkinmək və infeksiya riskini azaltmaq üçün müvafiq gigiyena qaydalarına əməl etmək daxildir.
Hamiləliyin 6-cı həftəsində prenatal baxım
Prenatal qayğı həm ananın, həm də inkişaf edən dölün sağlamlığı üçün vacibdir. Hamiləliyin bu həftəsinə daxil olan prenatal baxıma aşağıdakılar daxildir:
İlkin prenatal görüş. Bir çox qadınlarda ilk prenatal görüş hamiləliyin bu həftəsində olur. Bu görüş zamanı həkiminiz ilkin müayinələri edərək lazımi testlər və ya müalicəni aparır.
Qan testləri. Hamiləliyin bu həftəsində qan qrupunu, Rh (rezus) faktorunu və anemiya və ya cinsi yolla ötürülən infeksiyalar kimi tibbi vəziyyətləri yoxlamaq üçün qan testləri edilir. Eyni zamanda həkim daha dəqiq müayinə üçün hCG və progesteron səviyyələrinizi də ölçə bilər.
Sidik testi. Sidik yollarının infeksiyalarını, protein səviyyələrini və qlükoza yoxlamaq üçün sidik nümunəsindən analiz verilir. Sidikdə yüksək qlükoza səviyyəsinin mövcudluğu hamiləlik diabetini göstərən amillərdəndir.
Genetik skrininq. Ananın yaşı, ailəsinin tibbi tarixçəsi və ya digər risk faktorlarından asılı olaraq həkim ana ilə genetik müayinə variantlarını müzakirə edə bilər. Bu müayinələr müəyyən genetik şərtlərin və ya doğuş qüsurlarının riskini müəyyən etməyə kömək edə bilir.
Ultrasəs. Bəzi hallarda həkim 6 həftəlik hamiləlikdə ultrasəs təyin edə bilər. Bu erkən ultrasəs hamiləlik yaşını təyin etməyə, dölün ürək döyüntüsünün varlığını təsdiqləməyə və embrionların sayını qiymətləndirməyə kömək edir.
Prenatal vitaminlər və əlavələr. Həkim fol turşusu, dəmir, kalsium və digər vacib qidaları ehtiva edən prenatal vitaminləri tövsiyə etməklə ana və dölün inkişafını dəstəkləyə bilər.
Həyat tərzi və sağlamlıq təlimatı. Sağlam həyat tərzini qorumaq və sağlam qidalanmaq üçün anaya uyğun təlimatlarını verir. Bu təlimatlara düzgün qidalanma, təhlükəsiz məşq tövsiyələri, çəki artımı məqsədləri və ümumi hamiləlik əlamətlərini idarə etmək üçün məsləhətlərin verilməsi daxildir.
İlk prenatal baxımında planlaşdırılan prenatal görüşlərdə iştirak etmək, həkimlə açıq ünsiyyət qurmaq və sağlam hamiləlik üçün tövsiyələrə əməl etmək vacibdir. Çünki prenatal baxım tövsiyələri və müayinələr ananın tibbi vəziyyətinə görə fərqlənir, bu səbəbdən də ananın erkən hamiləlik müayinəsində olması və hamiləliyin 6-cı həftəsində lazım olan yoxlanışlardan keçməsi vacibdir.
Hamiləliyin 6-cı həftəsində anada emosional və psixoloji dəyişikliklər
Hamiləliyin 6-cı həftəsində hormonal dalğalanmalar və hamiləliyin dərk edilməsi nəticəsində bir çox qadın emosional və psixoloji dəyişikliklərlə üzləşə bilər. Baş verə biləcək bəzi ümumi emosional və psixoloji dəyişikliklər bunlardır:
Güclü emosiyalar. Hormonal dəyişikliklər emosiyaların artmasına səbəb ola bilər. Bu səbəbdən də ana həmişəkindən daha həssas və ya ağlağan olur. Bu həssaslıq adətən ananın kiçik vəziyyətlərə emosional reaksiyalar verməsinə səbəb olur.
Əhval dəyişikliyi. Hormonal dəyişikliklər anada ani əhval dəyişikliyinə səbəb olur. Yəni ana qısa müddətdə xoşbəxtlikdən əsəbiliyə və ya kədərdən sevinc hissinə keçməklə ani duyğu dəyişimi yaşa bilər. Bu kimi əhval dəyişiklikləri normaldır və adətən hormonal dəyişikliklər səbəbilə baş verir.
Narahatlıq. Körpənin sağlamlığı və rifahı, ananın bədənində baş verən fiziki dəyişikliklər və valideyn olaraq artacaq məsuliyyətlərlə bağlı anada narahatlıqlar yarana bilir. Bu fikirlərin olması normaldır, lakin narahatlıq həddən artıq çoxalırsa, həkimdən dəstək almaq vacibdir.
Bağlılıq və emosional əlaqə. Bəzi qadınlar hamiləliyin erkən mərhələlərində belə körpə ilə bağlılıq və əlaqə hissi duymağa başlaya bilir. Bu emosional əlaqə hamiləlik irəlilədikcə və fiziki dəyişikliklər daha aydın göründükcə dərinləşir.
Bədən formasına dair narahatlıqlar. Hamilənin bədənində baş verən fiziki dəyişikliklər bədən formasına yavaş-yavaş təsir etməyə başlayır.
Bəzi qadınlar bunu normal qarşılasalar da, bəziləri çəki artımı, qarın görünüşünün dəyişməsi və ya hamiləlik boyunca bədənlərində ümumi görünüş dəyişikliklərini düşündükdə emosionallaşa bilərlər. Bu normal hal olsa da, həddindən artıq narahatlıq zərərlidir və bu zaman həkimə müraciət edilməlidir.
Cinsi istəkdə dəyişikliklər. Hormonal dəyişikliklər və fiziki narahatlıqlar cinsi istək və marağa təsir edən amildir. Hamiləliyin bu həftəsindəki sözügedən hal bəzi qadınlarda libidonun artması, bəzilərində isə azalma müşahidə oluna bilər. Tərəfdaşınızla açıq ünsiyyət, hər hansı narahatlıq və ya problemləri müzakirə etmək bu dəyişiklikləri idarə etməyə kömək edir.
Emosional və psixoloji təcrübələrin qadından qadına və hətta hamiləlikdən hamiləliyə dəyişdiyini unutmayın. Bu dəyişiklərin hər biri normal olsa da, ana hədsiz emosiyalar, narahatlıq və ya depressiya ilə mübarizə aparırsınızsa, dölün ümumi sağlamlığı və ananın rahatlığı üçün həkimə müraciət edilməlidir.
Hamiləliyin 6-cı həftəsində hansı narahatlıqlar ola bilər?
Qadınların hamilə qalmaq fikrinə və bədənlərində baş verən dəyişikliklərə uyğunlaşdıqları üçün müxtəlif narahatlıqlar yaşamaları adi haldır. Bu həftədə qarşılaşılan bəzi ümumi narahatlıqlara aşağıdakılar daxildir:
Düşük təhlükəsi. Bir çox qadın hamiləliyin erkən mərhələlərində embrionun yaşaya biləcəyi düşük təhlükəsindən narahat olur. Bu, xüsusən də ilk trimestrdə nisbətən daha çox baş verir. Bunun səbəbi çox vaxt genetik anormallıqlar və ya anadan asılı olmayan digər amillərdir.
Körpənin sağlamlığı. Hamiləliyin bu həftəsi erkən hamiləlik dövrü olduğu üçün analar inkişaf etməkdə olan körpəsinin sağlamlığı və rifahı ilə bağlı narahat ola bilərlər.
Bu narahatlıqlara anadangəlmə qüsurlar, genetik şərtlər və ya digər potensial ağırlaşmalar daxildir. Həmin narahatlıqları aradan qaldırmaq ilk prenatal baxım zamanı mümkün olur.
Fiziki dəyişikliklər. 6 həftəlik hamiləlikdə döşdə həssaslıq, yorğunluq, səhərlər ürək bulanması və tez-tez sidiyə getmə kimi bədəndə baş verən fiziki dəyişikliklər narahatlıq yarada bilir.
Qeyd edim ki, hamiləlik dövründə bu simptomların olması normaldır, lakin vəziyyət ağırlaşarsa və ya ananın gündəlik həyatına müdaxilə edəcək səviyyədə olarsa, mütləq həkimə müraciət edilməlidir.
Emosional rifah. Hamiləliyin bu həftəsində olan hormonal dəyişikliklər və valideyn olmaq gözləntiləri emosional dalğalanmalara və emosional rifahla bağlı narahatlığa səbəb olur. Bu narahatlıqlara qadınların hamiləlik və valideynlik tələblərinin öhdəsindən gəlməsi, münasibətlərdəki dəyişikliklər və ya doğuşdan sonrakı depressiyalar daxildir. Bu kimi hallarda ana rahatlığını təmin etmək üçün onunla söhbətlər etmək və həkimlə məsləhətləşmək lazımdır.
Qeyd edildiyi kimi, təkcə hamiləliyin 6-cı həftəsində deyil ümumi hamiləlik zamanı narahatlıq yaşamaq adi haldır və narahatlığı aradan qaldırmağın yollarını tapmaq ümumi rifahı yüksəldə bilər. Sadəcə 6-cı həftə hamiləliyin erkən dövrləri olduğu üçün bu zaman ekstra diqqətli olmaq lazımdır. Əgər hamiləliyinizin gedişatı ilə bağlı hansısa sualınız və ya narahatlığınız varsa, 055-555-29-59 mobil nömrəsi vasitəsi ilə həkim mama-ginekoloq Xanım Adıgözəlova ilə əlaqə saxlayıb müayinə üçün gün ala bilərsiniz.
-
Zehra Abdullayeva
Əla həkimdir
Xanim Rustamli
Muzaffar Garakhanli
Sevar Bayram
-
Super hekimdir 👍👍👍
Nergiz Ragimova
Çox yaxşı həkimdir,bir rəfiqəm pasiyenti olmuşdu, çox məmnun qalıb.
Nuriyye Hesenova
Əla həkimdir👍🏼
Leyla Abdullayeva
Könül Vəliyeva
-
😍
Sevinc Hamidova
Pervane Mehmanova
Saday Zekiyev
Huseyn Bagirov
-
Royal Babayev
Razı qaldım
Gunel Nagiyeva
Ferqane Cavadova
kadir hacimuradov
-
Kanan Hasanli
Orxan Man
Əla həkimdir👍🏻
s_li. seadet
İşinin peşəkarıdır.
leila mammad
-
Nurlan Süleymanlı
Aydin Karimov
Xeyyam Nabiyev
Fatime Haqverdiyeva
-
Meryem Agayeva
Aydın Hacıyev
Lale Ahmadova
Teymur İbrahimzade
-
Absolutely wonderful service. 6/5
Emin Alizada
Aygül Mehdiyeva
Hemid Qocayev
Rufat Rzaev
-
hikmet Azizli
I recently visited Dr. Xanım Adıgözəlova for my annual gynecological check-up and I must say I had an outstanding experience. From the moment I arrived at the clinic, the staff was welcoming, efficient, and made me feel completely at ease. Dr. Xanım Adıgözəlova took the time to listen to my concerns and answer all my questions. Their bedside manner was exceptional - I felt truly cared for and supported throughout the entire appointment. Xanım Adıgözəlova is clearly knowledgeable and experienced in their field, providing me with expert guidance and advice on my health.
Saritel Abbaszade
Aynur Mammadova
Xanım doktor ilə müalicə prosesinin effektini görmək, digər həkimlərlə müqayisədə anlayışlı olması çox müsbətdir 😊
Nərmin Səmidova
-
Əla həkimdir, çox bəyənirəm.
Efsane Ehmedova
amazing person and friendly
Aynur Bedirxanova
Razı qaldım
Zeyver Semedzade
Çox Yaxşı Həkimdir. Cox razı qaldim😊
Rovsana Mamedova
