Ana südü körpənin böyüməsi və inkişafı üçün əhəmiyyətli bir qidadır. Ana südü doğuşdan dərhal sonra gəlməyə başlayan mayedir, lakin bu süd körpənin ehtiyaclarını tam ödəməyə kifayət etməyə bilər. Doğuşdan sonrakı ilk günlərdə ana südü adətən az olur. Körpələr doğulduqdan sonra ilk saatlar ərzində ana südü ilə qidalanmalıdırlar. Bu, süd istehsalını stimullaşdırır və südlə qidalanma prosesinin irəliləməsinə imkan verir.
Ana südünün formalaşması nə vaxt başlayır?
Laktogenez olaraq da bilinən ana südünün formalaşması hamiləlik dövründə başlayır. Laktogenezin üç mərhələsi var, hər birinin öz qrafiki və hormonal dəyişiklikləri var.
- Birinci mərhələ təxminən 16-22 həftəlik hamiləlik dövründə başlayır. Bu mərhələdə döşlər qida və antikorlarla zəngin olan sarımtıl maye olan kolostrum istehsal etməyə başlayır.
- İkinci mərhələ doğuşdan sonra, adətən 2-5 gün ərzində baş verir. Bu mərhələdə prolaktin hormonu sayəsində südün istehsalı əhəmiyyətli dərəcədə artır.
- Üçüncü mərhələ doğuşdan təxminən 10-14 gün sonra baş verir. Bu mərhələdə südün istehsalı ən yüksək həddə çatır və döşlər körpənin tələbatını ödəmək üçün lazım olan miqdarda süd istehsal edə bilir.
Doğuşdan sonra ilk ana südü
Doğuşdan sonra yaranan ilk ana südü “kolostrum” adlanır. Kolostrum yüksək miqdarda protein, vitamin, mineral və immuniteti gücləndirən antikorların mənbəyidir. Doğuşdan sonra yaranan ilk süd körpələrin ilk günlərində həzm sistemini təmizləməyə kömək edən işlətmə təsirinə malikdir. Bu da sarılıq kimi ağırlaşmaların riskini azaltmağa kömək edir.
Kolostrumda olan antikorlar körpələri infeksiya və xəstəliklərdən qorumağa kömək edir. Bu antikorlar körpələrin immun sistemlərinin hələ inkişaf etmədiyi ilk günlərdə xüsusilə vacibdir. Doğuşdan sonra yaranan ilk ana südü, həmçinin körpələrin orqan və toxumalarının inkişafına və yetkinləşməsinə kömək edən böyümə faktorlarını ehtiva edir.
Doğuşdan sonrakı ilk verilən süd qidalandırıcı və immuniteti gücləndirən xüsusiyyətləri ilə yanaşı, analar və körpələr arasında güclü bir əlaqə qurmağa da kömək edir.
Ana südünün əmələ gəlməsi üçün lazım olanlar
Ana südü bir sıra fizioloji proseslərin nəticəsində əmələ gələn mürəkkəb bioloji prosesdir. Onun əmələ gəlməsində bir çox faktorlar rol oynayır:
- O, hormonlar, xüsusilə prolaktin və oksitosin tərəfindən tənzimlənir. Prolaktin südün istehsalını stimullaşdırır və süd istehsalını artırmaq üçün zəruri olan hormonların yaranmasına təsir edir. Oksitosin isə əmizdirmə zamanı südün məmə ucundan axmasına şərait yaradaraq körpə ilə ana arasında bağın qurulmasına kömək edir.
- Əmizdirmə tezliyi südün əmələ gəlməsi üçün vacibdir. Körpə nə qədər tez-tez əmizdirsə, ana südü bir o qədər çox olur.
- Keyfiyyət və miqdar ananın sağlam və balanslı qidalanmasından asılıdır. Ananın kifayət qədər protein, vitamin, mineral və maye qəbulu südünün əmələ gəlməsində mühüm rol oynayır.
- Ana südünün formalaşmasında ana sağlamlığı vacibdir. Ana südü istehsalına, doğuşdan sonra ananın bədəninin bərpası, süd istehsalını dəstəkləyən hormonların ifrazı və körpəni qidalandırmaq üçün lazım olan enerjiyə sahib ola bilməsi kimi amillərin birləşməsindən təsirlənir.
Ana südünün əmələ gəlməsi üçün ana nə edə bilər?
Ana südünün miqdarını və keyfiyyətini dəstəkləmək üçün bir ananın edə biləcəyi bir neçə şey var.
- Tez-tez əmizdirmə südün istehsalını stimullaşdırır və körpənin kifayət qədər qidalanmasını təmin edir.
- Müxtəlif sağlam qidaları ehtiva edən balanslaşdırılmış pəhriz ananın yüksək keyfiyyətli südü istehsal etməsi üçün lazımdır.
- Kifayət qədər dincəlmək və stresi azaltmaq da ana südü istehsalına kömək edə bilər.
- Siqaret, spirt və narkotikdən qaçınmaq vacibdir, çünki bunlar həm anaya, həm də körpəyə zərər verir və süd əmələgəlməsini azalda bilər.
Əgər ana süd ilə qidalandırmaqda çətinlik çəkirsə və ya südü ilə bağlı narahatlıqları varsa, o, laktasiya üzrə səhiyyə mütəxəssisindən dəstək almalıdır.
Hansı orqan ana südü istehsal edir?
Ana südü istehsalında ən aktiv orqan beyin və süd vəziləridir. Beynin altındakı hipofiz vəzindən ifraz olunan prolaktin hormonu süd istehsalına kömək edir. Süd vəziləri döşün içərisində yerləşir və südü istehsal etmək üçün hormonların stimullaşdırılması ilə işləyir. Süd vəziləri süd istehsal etmək üçün süd adacıqları adlanan kiçik kisələr əmələ gətirir. Süd adacıqları ana südünü toplayır və məmə ucu adlanan boşluqdan çıxarır. Bunların xaricində oksitosin adlı hormon süd kanallarında axını təmin edir. Körpə əmizdirmə zamanı məmə ucunu ağzına alır və süd vəzilərindən südü çəkir.
Niyə süd doğuşdan sonra gəlir? Ana südü doğuşdan əvvəl gələ bilərmi?
Ana südü ilə qidalanma təbii bir proses olsa da, bir çox ananı südünün vaxtı və istehsalı ilə bağlı suallar düşündürür.
Ana südü istehsalı hamiləlik və doğuş zamanı baş verən fiziki dəyişikliklərə cavab olaraq salınan hormonlar tərəfindən idarə olunur. Hamiləlik dövründə progesteron hormonu döşləri süd istehsalı üçün hazırlamaqdan məsuldur. Lakin unutmaq olmaz ki, yüksək səviyyədə progesteron prosesə maneə törədir. Doğuşdan sonra progesteronun səviyyəsi kəskin şəkildə azalır, bu prolaktin hormonunu ələ keçirməyə və süd istehsalını stimullaşdırmağa imkan verir.
Amma bəzi analar doğumdan əvvəl süd istehsalı ilə qarşılaşa bilərlər. Bu hal hamiləlikdə laktasiya kimi tanınır və hamilə qadınların təxminən 20-25%-ində baş verir.
Qeyd etmək lazımdır ki, hamiləlikdə laktasiya həm də hormon balansının pozulması və ya tiroid bezinin pozulması kimi əsas tibbi xəstəliklərin əlaməti ola bilər. Buna görə də, əgər siz hamiləlik zamanı laktasiya ilə qarşılaşırsınızsa, həkiminizlə danışmaq vacibdir.
Qeysəriyyə əməliyyatından sonra süd nə vaxt gəlir?
Əksər hallarda ana südü istehsalı doğuşdan sonra 48-72 saat ərzində artmağa başlayır. Bu həm vaginal doğuşlar, həm də qeysəriyyə əməliyyatı ilə doğuş həyata keçirən qadınlar üçün keçərlidir.
Bununla belə, qeysəriyyə ilə doğuş edən bəzi analar süd istehsalında gecikmə ilə qarşılaşa bilər.
- Qeysəriyyə əməliyyatı zamanı tətbiq olunan anesteziya onun istehsalına təsir göstərən əsas amillərdəndir. Ümumi anesteziya kimi müəyyən anesteziya növləri süd istehsalının başlanğıcını gecikdirə bilər.
- Stres hormonları da istehsaldan məsul olan hormonlara müdaxilə edə bilər ki, bu da süd istehsalının gecikməsinə səbəb ola bilər.
- Qeysəriyyə (keysəriyyə) olan analara ağrıkəsicilər və antibiotiklər kimi süd istehsalına təsir edə biləcək dərmanlar verilə bilər.
- Doğuşdan dərhal sonra ana südü ilə qidalandırmaq süd istehsalını stimullaşdırmağa kömək edir. Qeysəriyyə keçirmiş bəzi analar ağrı, narahatlıq və ya yorğunluq səbəbiylə doğuşdan dərhal sonra ana südü ilə qidalandırmaqda çətinlik çəkə bilərlər.
- Bəzi hallarda, qeysəriyyə əməliyyatı zamanı və ya ondan sonrakı tibbi fəsadlar ana südü istehsalına təsir göstərə bilər.
Ana südü yeni doğulmuş körpənin əsas qidası və sağlamlığına təsir göstərən əsas faktorlardandır. Əgər süd ilə qidalandırma zamanı problemlərlə qarşılaşırsınızsa, əminliklə bizə müraciət edə bilərsiniz. Əlaqə: 055 574 70 74
-
Zehra Abdullayeva
Əla həkimdir
Xanim Rustamli
Muzaffar Garakhanli
Sevar Bayram
-
Super hekimdir 👍👍👍
Nergiz Ragimova
Çox yaxşı həkimdir,bir rəfiqəm pasiyenti olmuşdu, çox məmnun qalıb.
Nuriyye Hesenova
Əla həkimdir👍🏼
Leyla Abdullayeva
Könül Vəliyeva
-
😍
Sevinc Hamidova
Pervane Mehmanova
Saday Zekiyev
Huseyn Bagirov
-
Royal Babayev
Razı qaldım
Gunel Nagiyeva
Ferqane Cavadova
kadir hacimuradov
-
Kanan Hasanli
Orxan Man
Əla həkimdir👍🏻
s_li. seadet
İşinin peşəkarıdır.
leila mammad
-
Nurlan Süleymanlı
Aydin Karimov
Xeyyam Nabiyev
Fatime Haqverdiyeva
-
Meryem Agayeva
Aydın Hacıyev
Lale Ahmadova
Teymur İbrahimzade
-
Absolutely wonderful service. 6/5
Emin Alizada
Aygül Mehdiyeva
Hemid Qocayev
Rufat Rzaev
-
hikmet Azizli
I recently visited Dr. Xanım Adıgözəlova for my annual gynecological check-up and I must say I had an outstanding experience. From the moment I arrived at the clinic, the staff was welcoming, efficient, and made me feel completely at ease. Dr. Xanım Adıgözəlova took the time to listen to my concerns and answer all my questions. Their bedside manner was exceptional - I felt truly cared for and supported throughout the entire appointment. Xanım Adıgözəlova is clearly knowledgeable and experienced in their field, providing me with expert guidance and advice on my health.
Saritel Abbaszade
Aynur Mammadova
Xanım doktor ilə müalicə prosesinin effektini görmək, digər həkimlərlə müqayisədə anlayışlı olması çox müsbətdir 😊
Nərmin Səmidova
-
Əla həkimdir, çox bəyənirəm.
Efsane Ehmedova
amazing person and friendly
Aynur Bedirxanova
Razı qaldım
Zeyver Semedzade
Çox Yaxşı Həkimdir. Cox razı qaldim😊
Rovsana Mamedova
